Mashina traktor agregatlarini diagnostikalash va texnik servisi

Shina, g„ildiraklarni diagnostikalash 
Transport vositasining harakat xavfsizligiga shina va g‗ildiraklarning ta‘siri 
katta. Shinadagi bosimning miqdori me‘yoriy miqdorlardan kam bo‗lmasligi va 
oshib ham ketmasligi shart. Shina protektorining qoldiq balandliklari quyidagilardan 
kam bo‗lmasligi kerak: yengil avtomobillarda - 1,6 mm; yuk avtomobillarda - 1,0 
mm; avtobuslarda - 2,0 mm. Yirtilgan, kordlari chiqib qolgan va protektorlari 
qatlamlarga ajralgan shinalarni ekspluatatsiya qilish hamda transport vositasining bir 
o‗qiga (ko‗prigiga) har xil turdagi shinalarni qo‗yish qat‘iyan man etiladi. 
Shina murakkab texnologik buyum bo‗lib, ko‗p sonli va har xil sifatli rezina 
aralashmasidan, po‗lat, tekstil, sintetik materiallardan iborat. Buning natijasida 
disbalans - massaning bir maromda taqsimlanmasligi oqibatida nomuvozanatlik 
vujudga keladi. 
G‗ildirak aylanganida o‗zgaruvchan, markazdan qochirma kuch hamda o‗qda 
o‗zgaruvchan aylantirish momenti hosil bo‗ladi, g‗ildirak, rul boshqaruvi va osma 
elementlarining tebranishiga olib keladi. Harakat xavfsizligi pasayadi, qulaylik 
yomonlashadi, osma va shina elementlarining barvaqt buzilishi ro‗y beradi. 
Shinalarning yeyilishiga g‗ildiraklarning muvozanatlanmaganligi ham ta‘sir 

---

121
etadi. Agar g‗ildirakning muvozanatlanmaganligi (disbalansi) ruxsat etilgan 
chegaradan oshib ketsa, shinalar yeyilishi diagnosti chetki yo‗lkalarida aylana 
bo‗yicha bir me‘yorda joylashgan ayrim dog‗lar shaklida namoyon bo‗ladi va faqat 
muvozanatlanmagan g‗ildirak bilan uzoq yurilganda markaziy yo‗lka ham yeyiladi. 
Bunga o‗xshash yeyilish g‗ildirakning yuqori yon urishida vujudga keladi, masalan, 
diskning egilgan holatida. Oldingi g‗ildiraklarning aylanmasdan siljishi bilan birga 
kechadigan tormozlanishlari, aylana bo‗yicha bir me‘yorda joylashmagan, shina 
protektorining butun eni bo‗yicha ayrim dog‗lar shaklidagi yeyilishga olib keladi. 
Bunday yeyilish g‗ildirak disbalansini va keyinchalik shinaning jadal yeyilishini 
vujudga keltiradi.