Mashg'ulot. Mavzu: Suyak tóqimasi

33-rasm. Suyakning embrional rivojlanishi.

2. 
   tajriba. Tog’ay órnida suyak rivojlanishi (embrion oyog’idan tayyorlangan). Embrion taraqqiyoti davomida dastlab bólajak naysimon suyaklar órnida gialin tog‘ay hosil bóladi. Gialin tog‘ay bólajak naysimon suyak shaklida bólib, keyinchalik uning diafiz qismida suyaklanish jarayoni boshlanadi. Diafizda suyaklanish dastlab tog‘ayning ustki pardasi ostidan boshlanadi. Hosil bólgan suyak moddasi diafizni xuddi belbog‘ singari óraydi. Bu jarayon perixondral suyaklanish deyiladi, sóngra perixondral belbog‘ órab turgan joyda oziqlanishning buzilishi tufayli tog‘ayda distrofik ózgarishlar yuz berib, uning yemirilishiga olib keladi. Yemirilayotgan tog‘ay órnida ham ichki suyak hosil bóla boshlaydi. Bu jarayon endoxondral suyaklanish nomini olgan.
   

Tog‘ay diafizdan har ikkala epifiz tomon suyaklanib boradi. SHu sababli preparatda suyaklanishning turli boskichlarini óz ichiga olgan murakkab jarayonni kórish mumkin. Chunonchi, diafiz qismida shakllana boshlagan suyak moddasi, epifizga tomon esa yemirilayotgan tog‘ay va undan keyin normal tog‘ay zonalari kórinadi. Shunday kilib, preparatda suyak diafizida hosil bólayotgan suyak tósinlarini kórish mumkin. Suyak tósinlari tóq pushti rangga bóyalib, ularning chetlariga osteoblast hujayralari yopishib yotadi. Tósinlar ichida osteotsitlar joylashgan. Suyak tósinlari orasida mezenxima joylshib, unda kópgina qon
tomirlarni kórish mumkin.


34-rasm. Tog’ay modadan suyak hosil bo’lishi
Tog‘ayning yemirilish zonasidan sóng, uning ohaklanish zonasi joylashgan. Bu erda suyak tósinlari bilan óralgan tog‘ay qoldiqlari kórinadi. Ular tog‘ayning bazofil bóyaluvchi hujayralararo moddasidan iborat. Sóng pufaksimon hujayralr zonasi yotadi. Bu erda tog‘ay hujayralari shishib, och bóyaladi, yadrosi esa burishib emiriladi. Demak bu zonada tog‘ayning emirilishi boshlanadi. Preparatni epifizga tomon kóproq siljitsak, tog‘ay hujayralari qator-qator bólib tizilib yotganini kóramiz. Hujayralarning bu kórinishi ustma-ust yotgan tangachalarni eslatadi. Shu sababli bu qatlam hujayralarini ustunchalar zonasi deb ataladi. Bu qatlamdan sóng normal tog‘ayning keng zonasi kózga tashlanadi.
Topshiriqlar: Atlas yordamida órganilgan preparatlar rasmini albomga chizish, ularni izohlash va ma‘lum kónikmaga ega bólish.