Kannina Buxoro qishloqlari jumlasidan bo’Iib, uning suvi Bux-oro suvidan (Zarafshondan) keladi. Karminada (hozirgi Navoiy vilo-yatida) adib va shoirlar ko’p bo’lgan. Masalda aytilishicha, qadim vaqtlarda Karminani «Bodyayi xurdak» («ko'zacha») deb ataganlar (Karmina — hozirgi Karmana shahri. Bodyayi xurdak «ko'zacha» emas, balki «kichik dasht», «kichik cho'l» demakdir. Chunki bodya so’zining asl ma'nosi «cho’li biyobon»).
Nur katta joy. Unda masjidi jome bor, u ko’pgina rabotlarga ega. Buxoro va boshqa joylarning odamlari har yili ziyorat uchun u yerga keladilar... Bu Nurni boshqa viloyatlarda Nuri Buxoro deb ataydilar (hozirgi Nurota shahri).
Tavois (ko’pchilik manbalarda Tavovis). Bu Buxoro viloyatlaridan bo’lib, (asli) nomi Arquddir («Hudud ul-olam»da Arfud, «Buxoro tarixi»ning bir nusxasida «u Rabotimalik cho’lining g’arbida joylashgan» deyilgan). Unda boy va zeb-u ziynatni sevuvchi kishilar yashaganlar... Har bir kishi ziynat uchun bitta yoki ikkita tovus saqlagan. Arablar tovusni ko’rmagan ekan, u yerda ko’p tovuslarni ko’rib, u qishloqni «Zot ut-tavois» — «Tovuslar egasi» deb ataganlar. Undan keyinroq «zot» so’zini tashlab Tavois deb qo’ya qolganlar... Tavois Samarqandga boradigan katta yo'l ustida bo’lib, undan Buxorogacha yetti farsangdir...
Iskajkat. U bir katta ko’handizga ega (ko’handiz — qal'a, ark, ma'nosi «eski qal'a» demak: sug’dcha diz — «qal'a», ko’han, ko’hna — «eski»). Uning aholisi boy kishilar bo’lgan.
Yoqut Hamaviyning «Mu'jam ul-buldon» asarida qishloq Iskijkat yoki Sikijkat shaklida tilga olingan.
Sharg’ qishlog’i Iskajkat ro’parasidadir, ikkovining orasida katta daryodan boshqa hech bir bog’ va bo’sh yerlar yo’q. U daryoni Rudi Somjan deb ataganlar. Hozirda Sharg’ daryosi, ba'zi kishilar bo’lsa, Haromkom deydilar. Sharg’ yoki Jarg’ qishlog’i Yoqutning «Mu'jam ul-buldon»ida ham tilga olingan va Buxorodan 4 farsax uzoqda, Somjan arig’ining bo’yida edi5 Somjan arig’i keyinchalik Haromkom (buxoro-chasiga kom - ariq) deb atalgan. Sharg’ yoki Jarg’ qishlog’i va arigi nomini CAmg'shaklida yozish to’g’riroq deydi akademik V.V. Bartold. Zandana. Bu qishloq katta qal'aga, ko’pgina bozorlarga va masjidi jomega ega. Bu qishloqda to’qib chiqariladigan bo’z - karbosni «zan-daniychi’, ya'ni «Zandana qishlog’idan chiqadigan» deb ataydilar. (hozirgi Peshku tumanidagi Zandoni qishlog’i bo’lsa kerak).
Do'stlaringiz bilan baham: |