Маърузалар матни I. Психодиагностика предмети, мақсади

 
VII. ХОТИРАНИ ДИАГНОСТИКА ҚИЛИШ МЕТОДЛАРИ 
Барча ѐшдаги болаларда хотира жуда кучли ривожланади. Кичик болалар 
ҳам вақт ва фазони яхши фарқлай оладилар, сўз бойлиги ортиб боради. 
Буларнинг барчаси боланинг катталар билан, тенгдоншари билан мулоқотга 
киришиши натижасида содир бўлади. 
Хотиранинг ривожалиниши бола билан ишлашда таълимнинг қийси 
методларн устунлигига, уии ўраб турган муҳит идрок образлари билаи 
қанчалик «бойлигига» боғлиқ. Материалнинг сезги органларига таъсир 
этиши, идрок хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда кўриш, эшитиш, угялаб 
кўриб билиш, ҳид билиш, таъм билиш хотиралари ажратилади. Материални 
эсда олиб қолиш ва упи қайта эсга туширишга боғлиқ равишда ҳаракат, 
механиқ, образ (пссоциатив), мантиқий, ҳиссий хотираларга ажратилади. 
Маълумотни сақлашнинг узоқлигига боғлиқ равишда қисқа муддатли 
(оператив) ва узоқ муддатли хотиралар ажратилади. Маълумотни эсда олиб 
қолиш, инсон томонидан бирор максад қўйилмасдан ихтиѐрсиз, 
ўрганилаѐтган материални эсда сақлаб қолиш учун мақсад қўйилганда 
ихтиѐрий эсда олиб қолинади. Умумий хотира олинган материални эсда олиб 
қолиш, эсда сақлаш ва қайта эсга туширишдан иборат жараѐн бўлиб, бу 
таркибий қисмларни доимо ривожлантиришни талаб этади. 

---

Психологияда хотирани ўрганиш учун махсус методикалар маижуд. 
 
 
 
 
 
7.1.«Қисқа муддатли кўриш хотираси ҳажмини аниқлаш» 
Болага галма-гал қуйидаги А ва Б расмлар кўрсагалади. 
Болага расмнинг А ва Б қисмлари кўрсатилгандан сўнг унга 
трафарет шакли тақдим этилиб, боладан олдинги расмдаги ҳар бир қисмдаги 
барча чизиқларни ушбу трафаретда ифода этиши талаб этилади. 
Ҳар иккала тажриба натижалари хотира орқали тўғри қайта эсга 
туширилган чизиқ деб, намуна сифатида кўрсатилган чизиқлардан узунлиги 
ва йўналиши жиҳатидан ҳеч қандай фарқ қилмайдиган чизиқлар қабул 
қилинади (чпзиқлардан четланиш, унинг букланиши бурчаклари сақланган 
ҳолда битта катакдан ошмаслиги лозим)! 
Тўғри эсга туширилган чизиқлар сони кўриш хотираси ҳажмининг 
кўрсаткичи ҳисобланади.