Ma’ruzalar matni 1- ma’ruza: dinshunoslik faniga kirish. Reja

Rofiziy mazhabi, Rofiziylar (ko'pligi ravofiza) shialarga, ayniqsa, imomiylarga mansub laqab
bo'lib, "inkor etuvchilar", "tan olmovchilar" ma'nolariga ega. Bular Muhammad (s.a.v.)dan keyingi
chahoryor xalifalardan Abu Bakr va Umar hokimiyatini tan olmaydilar, payg'ambar o'zidan keyin
Hazrati Alini voris qilib qoldirgan, deb da'vo qiladilar. Ali avlodlaridan bo'lmish, hazrati Alining
nabirasi   Zayd   ibn   Ali   (699-740)   davrida   rofiziylarning   uning   nomi   bilan   bog'liq   zaydiya   shia
harakati paydo bo'ldi. Zayd 739 yili Kufada Umaviylarga qarshi qo'zg'olon ko'tardi, shialar uning
atrofiga yig'ilib, uni imom deb e'lon qildilar. 10 oydan keyin Zayd qo'zg'oloni bostirilib, Zayd 740
yili 6 yanvar kuni jangda halok bo'ldi, tanasini butga tortib mixladilar, boshini qirqib, Damashqqa,
xalifa Hishomga (724-743) yuborishdi. Zaydiya oqimi paydo bo'lgandan keyin rofiziylar nafaqat
Abu   Bakr   va   Umar,   balki   Umaviy   va   Abbosiylar   xalifaliklarini   ham   inkor   etib,   faqat
imomiylarnigana tan oldilar. 
Zaydiy mazhabi,  Zaydiy mazhabi VIII asr o'rtalarida shialikda vujudga kelgan oqim bo'lib, u
shialarning 5-imomi Muhammad al-Bokirning ukasi Zayd ibn Ali nomi bilan atalgan. 
Muhammad al-Bokirning sustligidan norozi bo'lgan shialar ichidan Zayd o'z tarafdorlarini
to'plab, 739 yilda Umaviy hokimiyatiga qarshi isyon ko'targan, 740 yilda xalifa Hishom qo'shinlari
bilan bo'lgan jangda halok bo'lgan. Uning tarafdorlari keyin ham oliy hokimiyatni Ali avlodiga
berishni talab qilib, Eron, Yaman va boshqa davlatlarda isyon ko'targanlar. 
Ular Zaydni 5-imom hisoblab, undan keyingi shia imomlarini tan olmaydilar. Zaydiylar o'z
aqida   va   marosimlari   jihatidan   shialar   va   sunniylar   o'rtasida   turib,   har   ikkala   oqimga   nisbatan
murosasozlik yo'lini tutadilar. Ular yashiringan imom Mahdiyga ishonmasliklari, Alidan oldingi
uch   xalifa   (Abu   Bakr,   Umar,   Usmon)ni   la'natlamasliklari,   muta   nikohini   inkor   etishlari   bilan
shialardan, avliyolar va mozorlarga sig'inishni hamda darveshlik va zohidlikni inkor etishlari bilan
sunniylardan ajralib turadilar.