Ma’ruzalar manti Mualliflar: dots. Qobilov S. S. k o’q. Samatov J. A. Samarqand – 2011

qurulmalarni bobqarish uchun ishlatiladi.Shuning natijasida markaziy (bosh) 

protsessor quril-malarini boshqarishdan ozod bo’ladi. 

      Protsessor

 

    OX 

Ox kantrileri 

Monitor 

kontrolleri 

Monitor 

QDQ 

QDQ kantrileri 

 

Tashqi qurilma 

kontrolleri 

Tashqi qurilma 

kontrolleri 

YUDQ 

YUDQ 

kantrileri 

 

Klaviatura 

kantrileri 

 

       Klaviatura 

---

 

4 

Maskur fanni o’rganish jarayonida biz asosan programma taminoti,uning 

turlari, tashkil qilish usuli, vosita va texnalogiyalari bilan tanishamiz. Programma 

taminoti ikki turga bo’linadi – sistemaviy va amaliy programma taminoti.    

                                                                   SPT – sistemaviy,  

                                                                       APT – amaliy programma taminotlari 

                                                               Bularning har biri o’z navbatida bir nechta         

                                                               bo’laklardan iborat.Masalan,  

 

 

 

 

Bu yerda OS – operatsion sistema (tizim), PS – programmalash tizimi, KDP – 

kontrol va  diagnostika (tashhis) programmalari.APP –  amaliy programmalar 

paketi, SPK – standart programmalar ko’mplekisi, FPT – foydalanuvchi tamonidan 

muayyan  masalalarni yechish uchun tashkil qilngan programmalar. 

Har bir taminot turiga o’ziga xos usullar, programmalash texnalogiyalari mos 

keladi.  Sistemaviy programmalash –  bu umumiy programma taminotini yaratish 

jarayoni bo’lib OS,  programmalash sistemalari, boshqaruvchi va tekshiruvchi 

(tashhislovchi) programmalarni tuzishga asosiy etibor beradi.Amaliy 

programmalash amaliy (tadbiqiy) programmalarni tuzish va taxlashga (atladka) 

mo’ljallangandir.         

     Tizimli programmalash usul, texnologiya va vositalari haqida gapirsak u holda 

texnalogiyalardan modulli va strukturali programmalash, klassik va hozirgi zamon 

vizual dasturlash paradigmalari, vositalardan esa o’ya yuqori dasturlash tillari, 

mashina va mashinaga mo’ljallangan tillar, assemblerlar ham ishlatiladi. 

Programma 

ta’minoti 

SPT 

APT 

       SPT 

OS 

 PS 

KDP 

       APT 

APP 

FPT 

SPK 

---

 

5 

      Umuman olganda OS, mashina va programma inustrumental vositalari va 

taminoti orasidagi aylanali diagramma yordamida tasvirlah mumkin.