Ma’ruzachi: Sunnatov. N. B. Ma’ruza: №. 6-mavzu. Falsafaning metod, konun va kategoriyalari Reja



Download 0,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/21
Sana31.12.2021
Hajmi0,74 Mb.
#213093
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   21
Bog'liq
№-6. Маъруза. Falsafaning metod, konun va kategoriyalari 84eebbac8d75e0d825930233ec0975a4

         2. Falsafiy metodlar 

Dialektika  so‘zi  yunon  tilida  «suhbatlashuv  san’ati»,  «bahslashuv 

san’ati»  degan  ma’noni  bildiradi.  Borliqning  ziddiyatliligi  borliq  haqidagi 

fikrlarning  ziddiyatliligida  o‘z  aksini  topadi.  Borliqning  o‘zi  doimo  o‘zgarish  va  rivojlanishda 

bo‘lganligi  uchun  odamlar  ko‘pincha  shu  haqda  bahslashadilar.  Uzoq  vaqtgacha,  dunyo 

o‘zgarmasdir,  deb  kelingan  edi.  Keyinchalik  uning  o‘zgaruvchanligi  haqidagi  g‘oya  paydo 

bo‘ldi. Geraklitning  bir  daryoga ikki  marta tushib bo‘lmaydi, degan so‘zlarini eslaylik. Xo‘sh, 

faylasuflardan  qaysi  birlari  haq?  Dunyo  o‘zgarmasdir,  deganlarimi  yoki,  u  o‘zgaruvchandir, 

deganlarimi? Sog‘lom fikr dunyoda o‘zgaruvchanlik ham, barqarorlik ham mavjudligidan dalolat 

beradi.  Lekin  ularning  ziddiyatli  birligini  tushunchalar  tilida  aks  ettirish    oson  emas  ekan. 

Harakatning mohiyatini  tushunishga uringan qadimgi  yunon faylasufi  Zenon (490-430  er.  avv.) 

ana shunday muammoga duch kelgan. O‘z mantiqiy muhokamalarining  yakunida u to‘g‘ridan-

to‘g‘ri  qarama-qarshi  xulosaga  –  harakat  mumkin  emas,  degan  xulosaga  keladi.  Bu  mantiqiy 

paradokslar aporiyalar deb atala boshladi.  

Dastlab  «metafizika»  atamasining  ma’nosi  hozirgisidan  boshqacha 

bo‘lgan.  Eramizdan  avvalgi  birinchi  asrda  RodoslikAndronnik  Arastu 

qo‘lyozmalarini sistemalashtirib, uning fizika to‘g‘risidagi traktatlari guruhidan keyin uning bir 

kator boshqa mavzudagi asarlarini joylashtiradi. Bularni Arastuning o‘zi «ilk falsafa» deb atagan 

edi. Bu borliq va bilishning dastlabki oliy prinsiplarini aqliy bilish to‘g‘risidagi asarlar edi. Mana 

shularni  Andronnik  «metafizika»  deb  ataydi  (yunon  tilidagi  aynan  ma’nosi:  fizikadan  keyin 

keladigan  narsa).  SHu  an’anaga  binoan  keyingi  zamonlarda  ijod  qilgan  tadqiqotchilar  ham 

«metafizika»  deganda  borliq  va  bilishning  oliy  asoslari  to‘g‘risidagi  falsafiy  tadqiqotlarni 

tushunganlar. Metafizikani ana shunday tushunishni YAngi zamon falsafasiga qadar uchratamiz. 

                                                           

3

Дифференциация (лотинча differentia — сўзидан олинган бўлиб, бўлиниш, парчаланиш, тармоқланиш, фарқланиш 



маъноларини билдиради) — ривожланиш жараёнида нарса на ҳодисаларнинг турли кўриниш ва шаклларга кириши. 

4

Интеграция (лотинча integratio  — сўзидан олинган бўлиб, бир бутун ҳолга келиш, бирикиш каби маъноларни 



билдиради) — ривожланиш жараёнида турли қисмларга бўлинган нарса ва ҳодисалар томонларининг қайтадан 

бирикиши. 




Download 0,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   21




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish