Ma’ruza№14 nutq uslublari punktuatsiya

5. Kechki osmon ohista
Qorni elay boshlaydi.
Tunning qora sochiga
Oq oralay boshlaydi (Dilshod Rajab)
6.Quyosh chiqib turgan bo‘lsa ham, nuri ojiz edi. Yelkamizniisitmas, lekin yoqimli edi. O‘rmon ichidan ketgan yo‘ldanboryapmiz. Bu – aralash o‘rmon, ya’ni turli-tuman mevali-mevasizdaraxtlari ko‘p bo‘lgan o‘rmon. Archa ham serob.Qarang, haqiqatan ham, kuz tushib qolgan. O‘riklarning yaprog‘iqizil, qontalash. Xuddi birov ular shoxiga bir chelak qizilbo‘yoqni sepib tashlaganday. Pastga egilgan yaproqlari sariqipakday mayin.
(Sh. Xolmirzayev)
7.Biz borgan joy, haqiqatan ham,go‘zal edi. Bir tomoni – tog‘, bir tomoni – ko‘m-ko‘k dala. Olisdakumushdek tovlanib daryo oqmoqda. Lolazor esa xuddi mohir to‘quvchiqo‘lida to‘qilgan qizil gilamga o‘xshardi.


Muayyan predmet yoki voqea-hodisalarhaqidagi fikr-mulohazalar bayon qilingan matn
muhokama matni hisoblanadi.
ESDA SAQLANG. Muhokama matni darsliklar vailmiy kitoblarda ko‘proq qo‘llanadi.
Misollar: 1. Ish ko‘pligi-yu, vaqt yo‘qligidan nolimang. Vaqt ko‘pligi-yu,ish yo‘qligidan qo‘rqing. Chunki odamni abgor qiladigan narsa –bekorchilik. (O‘. Hoshimov)
2.Hech bir ism shunchaki tanlanib, bolaga qo‘yilmaydi. Harqanday ismning berilishi zamirida ota-onaning biror maqsadi, orzu-umidlari,farzandining sog‘ligi, kelajagi, istiqbolini ko‘zlagan ezgu niyatlariyotadi. Mana shu niyatlar bolaga ism tanlash va berish uchun asos
bo‘ladi. (E.Begmatov)
3.Olimlar kompyuterni inson miyasidan andaza olib yaratgan.O‘ylaydi. Hisob-kitob qiladi. Muammoni yechadi. Xulosachiqaradi. Eslab qoladi... Faqat kompyuterning insondan bittaustunligi bor: keraksiz axborotni xohlagan paytda xotirasidano‘chirib tashlashi mumkin... Odam esa yomon xotiralarni miyasidano‘chirib tashlolmay aziyat chekadi... (O‘. Hoshimov)
4.Navro‘z o‘zbek xalqining shunday bir qadriyatiki, umillatning borligini, ulug‘ligini namoyon etadi. Navro‘z, hechbir shubhasiz, xalqimiz bilan birga yashab, birga ulg‘ayib,
taraqqiy topgan bayramdir. Xalq tarixi va madaniyatining ajralmasqismi bo‘lgan Navro‘z qanchalik ko‘hna ildizlarga ega bo‘lsa,ayni paytda shunchalik har yili biz bilan yonma-yon yangilanib,qayta quvvatga kiradi. Ushbu bayramga munosabat xalqimizningo‘tmishi, buguni va kelajagiga munosabatning ramzi sifatida hamnamoyon bo‘ladi (Sh. Turdimov. «Hikmatlar xazinasi» kitobidan)
5.Dala qirqbo‘g‘imi ildizpoyali ko‘p yillik o‘t bo‘lib, daryo,kanal va ariqlar bo‘yidagi sernam yerlarda, zovurlar yoqasida,buloqlar atrofida, marzalarda o‘sadi. Uning poyasi, shoxlariserqirra va bo‘g‘imlarga bo‘lingan. Shuning uchun ham ungaqirqbo‘g‘im deb nom berilgan. Bo‘g‘im oraliqlarining ichi kovak.Uning shoxlari faqat poya bo‘g‘imlaridan chiqadi va bo‘g‘imlardahalqa hosil qilib joylashadi. Barglari mayda bo‘lib, poya va
shoxlardagi bo‘g‘imlarda halqa hosil qilib o‘rnashgan. (6-sinf«Botanika» darsligi)