Ma’ruza Texnologik jarayonlar va tizimlarni optimallashtirish. Optimallik kriteriysi. Reja

P = V*(S_u – S_pr) (6.7)

bu yerda, S_y- mahsulot birligining narxi.

S_pr- mahsulot narxi, ishlab chiqilayotgan mahsulot sifatiga bog‘liq, mahsulot sifati bo‘lsa, ishlab chiqarishni qanchalik tashkil qilinganligi bilan aniqlanadi. Ya’ni sof foyda kriteriysi, nisbatan to‘laroq optimallik kriteriysi bo‘lib, u ishlab chiqarishni optimal tashkil qilish uchun, tannarx kriteriysiga nisbatan qo‘shimcha chora tadbirlari amalga oshirishni talab qiladi.

Sof foyda kriteriysi ham ma’lum kamchiliklarga ega. quyidagi misolni ko‘raylik of foydasi bir xil, 20000 (pul birligi/vaqt birligi) bo‘lgan ikki korxonalarni ko‘raylik. Mahsulot sifati ikkala korxonada ham bir xil S_y=100 (pul birligi/vaqt birligi). Sof foyda ko‘rsatkichi bo‘yicha ikki korxona bir xil ishlayotganda ko‘rinadi. Ammo, bu sof foyda qanday paydo bo‘layotganligini ko‘rib chiqaylik.

Birinchi korxona V=1000(mahsulot birligi/vakt birligi), mahsulotni S_pr=80 (pul birligi/vaqt birligi), tannarx bilan, ikkinchi korxona V=2000 mahsulotni S_pr=90 tannarx bilan ishlab chiqarayapti. Bunda sof foyda:
P₁=1000*(100-80)q20000

P₂=2000*(100-90)q20000

Sof foyda kriteriysi bo‘yicha ikki korxona bir xil ishlamoqda. Aslida, yaxshilab tahlil qilganimizda, ikkinchi kolrxona ishlab chiqarishni yaxshiroq tashkil etish hisobiga olinayotgan sof foydani oshirish rezerviga ega. Sof foyda normasi ko‘rsaikichi bu kamchilikdan xoli.

3. Sof foyda normasini, mahsulot sotishdan bo‘lgan sof foyda yig‘indisini mahsulot ishlab chiqarishiga ketgan to‘la harajatlarga nisbati ko‘rinishida tasavvur qilinadi.