Ma`ruza: Texnik tayyorgarlik. Reja: Yengil atletika turlarning texnikasini o`rgatish metodlari

Yugurishning boshlanishi –start. Sprintda yugurishni tezrok boshlashga va kiskarok masofa bulagida tezlikni maksimal ustirishga imkon beradigan past start qo`llaniladi. Past startda yuguruvchi tanasining umumiy ogirilik markazi yuguruvchi qo`lini yulkadan o`zgan zaxoti tayanchdan ancha oldinlab ketgan buladi.

Startdan yanada tezrok chiqish uchun start tirgaklari qo`llaniladi. Ular depsinish uchun mustaxkam tayanch bulishini, oyoqlar joylanishi va tayanch satxlarining kiyalik burchagi doim bir xil bulishini ta`minlaydi. Startning turli xil variantlarida sport tirgaklari qanday joylanishi kursatilgan.

Odatdagi start deb ataluvchi start keng qo`llaniladi. Unda oldingi tirgak start chizigidan 1-1,5 oyoq tagi masofasida, keyingi tirgak esa oldingi tirgakdan boldir-ilik o`zunligi oralagida urnatiladi. Oldingi tirgakning tayanch satxi 45-50⁰ , keyingisining satxi 60-80⁰ ishlab buladi. Tirgaklarning uklari orasidagi masofa odatda 18-20 sm ga teng buladi. Ayrim yuguruvchilar oldingi tirgakni start chizigidan o`zoklashtirib, tirgaklar orasidagi masofani kiskartiradilar.

Tirgaklarning joylanishiga qarab , tayanch satxlarining kiyalik burchagi ham o`zgaradi: tirgaklar start chiziga yakinlashgan sari bu burchak kichrayadi, tirgaklar start chizigidan o`zoklashgan sari bu burchak ham kattalasha boradi. Tirgaklar urtasidagi masofa va ularning start chizigidan o`zokligi yuguruvchining tana to`zilishiga, uning tezligiga kuchiga va boshqa fazilatlarga bo`gliq. Tayyor turgan xolatda oyoq tizzalarning buqilish burchagi katta ahamiyatga ega. Bu burchakning kattarok bulishi (albatta, ma`lum miqdorda) oyoqlarni tezrok to`g`rilashga, ya`ni depsinishga yordam beradi. Startda tayyor turgan paytda oldingi tirgakka tirilgan oyoqning soni bilan boldiri orasidagi optimal burchak 65-100⁰ ga, keyingi tirgakka taralgan oyoq burchagi esa 100-120⁰ ga tengdir.

YUguruvchi tpponcha ovozini (trenirovkada esa boshqa ovozni ) eshitgach, darxol oldingi intiladi. Bu harakat qo`llarni odinlatib yuqoriga tez siltash (bukib)bilan boshlanadi. Bu oyoqlarning ham tez harakat qilishiga yordam beradi. Start tirgaklarning depsinish ikkala oyoqda bir vaqtda start tirgaklarning kattik bosish bilan boshlanadi. Bu bosim darxolturli vaqtda bajariladigan boshqa-boshqa ishga ishga aylanib ketadi. Orkadagi oyoq sal to`g`rilab, uning soni tezlik bilan olga o`zatiladi: shu bilan birga oldinga turgan oyoq keskin to`g`rilab ,yuguruvchi tanasini oldinga otib yuboradi. Startdan chiqish vaqtidagi harakatlarni maksimal darajada tez bajarish kerak.

Startdan depsinishda gavda to`g`rilanadi. Startdan chikayotganda butun gavdani tuppa-to`g`ri cho`zib yuborish kuproq foyda berganidek tuyiladi. CHunki bunda gavdaning umumiy ogirlik markazi eng past tushgan bulib, depsinish burchagi nixoyatda utkar bulishi mum kin edi.