Ma’ruza Suvda hamda quruqlikda yashovchilar (Amphibia) sinfi. Reja

Kvakshalar (Hylidae) oilasiga 580 ga yakin tur kiradi, kurbakalarga nisbatan ancha mayda, kupincha daraxtda yashaydi. Ular barmoklari uchlaridagi surgichlari, ba’zi turlari esa korin tomonidagi mayda surgichlari yordamida daraxt ganasida va shoxlari ustida xayot kechiradi. Kvaksh al ar asosan Janubiy Amerika va Avstralnyada tarkalgan. Odsiy kvaksha (Hylo arborea) U kraina, Krim va Kavkaz da; Yaponiya yoki Uzok shark kvakshasi (Nula japonica) Uzok Sharkda keng bargli urmonlar, ba’zan kamishzorlarda yashaydi. Xdyotining kup kismini daraxtda utkazadi, lekin suvga tuxum tashlaydi. Janubiy Amerikada tarkalgan xaltali kvaksh al ar (Gastrotheca)) urugi turlari erkaklari uruglangan tuxumlarni orka kismida joylashgan xaltasida olib yuradi. Lichinkalari xalta ichida yoki suvda rivojlanadi. Janubiy Amerikada tarkalgan kvakshalardan filomeduzalar (Phyllomedusa) daraxtlarning naycha shaklida uralgan barglariga, tropik turlari esa barg kultigi, daraxt kovagiga yoki tunkalar ustida xalkob bulib kolgan suvlarga tuxum tashlaydi. 5. Diplaziotselalar (Diplasiocoela) kenja turkumi uz ichiga xakikiy bakalar (Ranidae), torogizlilar (Brevicipitidae) va polipedidalar (Polypedidae) oilalarini oladi. X,aki1^iy 6aKajiap(Ranidae) oilasiga 550 dan ortik tur kiradi. Ular Avstraliya va Antarktidadan tashkari barcha kitalarda uchraydi. Ularning lichinkasi suvda rivojlanadi. Kul bakasi (Rana ridibunda) va xovuz bakasi (Resculenta) tayga mintakasidan janubrokda joylashgan xududlarda tarkalgan. Urta Osiyo va K,ozogistonda kul bakasi tarkalgan. Bu turlarning xayoti suv xavzalari bilan boglangan. Yevropa va Farbiy Sibirda tarkalgan utlok bakasi (Rtemporaria) va Shimoliy yarimsharda keng tarkalgan utkir tumshukli baka (R.arvalis) ning xayoti suv xavzalariga uncha bezlik emas, ular fakat kupayish davrida suvga tushadi. Yava uchuvchi bakasi (Rhacophorus reinwardti) daraxtda yashaydi, Oyok; barmoklari oraeidagi parda bakani daraxtdan- daraxtga sakrab utishga imkon beradi. Bakaning kattaligi 7sm ga yakin bulib, u 10-15 m masofaga sakray oladi. Xdkikiy bakalar oilasiga yana eng yirik Afrika bakasi-goliaf (Rana goliaph) x;am kiradi. Uning uzunligi 25-32 sm va ogirligi 3 -3,5 kg dan ortik;. B akal arning Afrikada yashaydigan Chiromantis urugiga mansub turlari daraxt shoxlariga va suv xavzasidagi barglarga tuxum kuyadi. Lichinkalari suvda rivojlanadi.
1 -kizilkorin uvillok baka, 2-sassik baka, 3-bakakurillok, 4-sozlik baka, 5-ola daraxt baka, 6-kul baka, 7-darvin rinoderma(baka)si, 9,10,11-uzgaruvchan atelopning rang-barang kurinishlari.


Nazorat savollari
1. Qadimgi zamonda amfibiyalar sinfining turlariga tavsif.
2.Haqiqiy salamandralar (Salamandridae) xos xususiyatlar
3.Oyoqsizlar turkumi vakillari ekologiyasi, evolsiyasi hamda ahamiyati