Маъруза o’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Kimyoviy reakstiyalarning izoxora va izobara tenglamalari.
Yuqorida aytilgandek, muvozanat konstantasi qiymati teperaturaga bog’lik, temperatura o’zgarsa u ham o’zgaradi. Bu bog’liqliklarni izxora-izobara tenglamalarida qurish mumkin.
Buning uchun izoterma tenglamasini temperatura bo’yicha differenstiallasak;

ni xosil qilamiz.
Gibbs-Gelmgolst tenglamasini eslab
GqHQT(GG’T)
uni yuqoridagi tenglamaga qo’yamiz.
(a) dlnKpG’dTqHRT² ni xosil qilamiz.
Xuddi shuningdek izoxorik-izotermik jarayon uchun
(b) dlnKsG’dTqURT² ni xosil qilish mumkin.
Birinchi (a) tenglamani reakstiyaning izobara, (b) tenglamani izxora tenglamalari deb ataladi. Bu tenlamalardan foydalanib ideal gazlardagi reakstiyalar uchun har xil temperaturalarda muvozanat konstantasini topish mumkin.
Agar reakstiya real gazlar aralashmasidan borayotgan bo’lsa izobara tenglamasidagi bosimni uchuvchanlik bilan almashtirish kerak dlnK_f G’dTqHG’RT²
Agarda reakstiya noideal eritmada borayotgan bo’lsa
dlnKaG’dTqUG’RT² ni qo’llash lozim.
Muvozanat siljishi.
Yuqorida keltirilgan izoxora, izobara tenglamalari muvozanat konstantasini temperaturaga qarab o’zgarishini baxolashga imkon beradi.
Agar  bo’lsa dlnKrd Demak, temperatura ortishi bilan endotermik reakstiyaning muvozanat konstantasi ortadi va muvozanat o’ngga siljiydi.
Agarda  bo’lsa dlnKrd bo’ladi va muvozanat chapga, dastlabki moddalar hosil bo’lishi tomonga siljiydi.
Agarda q bo’lsa muvozanat konstantasi qiymati temperaturaga bog’lik bo’lmaydi.
Bu xulosalarni Le Shatale pristipidan ham keltirib chiqarish mumkin edi: Muvozanatda turgan sistemaga biror ta’sir bo’lsa, sistemadagi muvozanat shu ta’sirni kamaytirish tomonga siljiydi.
Bunga har xil misollar keltirish mumkin. Chunonchi, bosim ortishi, moddalarni muvozanatdagi sistemaga qo’shilishi va x.k.
Biror temperaturadagi muvozanat konstanta qiymatini topish uchun izobara yoki izoxora tenglamasini integrallash kerak.