Ma`ruza o`qituvchisi: navro`zzoda baxtiyor negmatovich iqtisodiyot fanlari doktori, professor

“Tadbirkor” so`zi fransuzchа «entreprendre» so`zidan kelib chiqgan.

• Birinchilardan bo`lib Richard Kanilton tadbirkorga noaniqlik sharoitida qaror qabul qiluvchi va o`z ehtiyojlarini qondiruvchi shaxs, deb ta`rif bergan.

• O`zbek tilida “tadbirkor” atamasi “o`z zimmasiga olish” ni bildiradi.

Tadbirkor quyidagi asosiy xususiyatlarga ega bo’lishi lozim:

• 1. Tadbirkor iqtisodiy resurslarni — yer, kapital (sarmoya) va mehnatni bir joyga to’plab ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatish jarayonini boshqarish qobiliyatiga ega bo’lishi kerak.
• 2. Tadbirkor bir ishni boshlashga tashabbus ko’rsatishi, so’ng ishni tezlashtiruvchi katalizator bo’lishi bilan birga, ishlab chiqarishni harakatga keltirishi, bir-biriga bog`liq bo’lmagan ko’pchilik resurslarni bog`lovchi — ko’prik bo’lishi va shu mehnatdan foyda chiqishini ta’minlovchi bo’lishi lozim.

DAVOMI:

• 3.Tadbirkor juda ko’p noma’lum holatlarni tahlil qilish va qaror qabul qilish idrokiga ega bo’lishi va o’z oldiga aniq maqsad qo’yib, unga etishish uchun kurashda tashkilotchi- lik qobiliyatini mukammal egallagan bo’lishi zarur.
• 4. Tadbirkor yangilikka intiluvchan, tajriba asosida yangi tovarlar ishlab chiqarish yoki yangi xizmat turini yaratish yo’l- larini biladigan, har qanday voqea-hodisani iqtisodiy ta- fakkur orqali tahlil qilib, foyda-zararni farqlay oladi- gan bo’lishi shart.

DAVOMI:

• 5. Tadbirkor xavf-xatarga, tavakkalchilikka moyil odam bo’ladi. U nimaiki ish qilmasin, foyda olish uchun qiladi, ammo foyda olishim 100 foiz aniq deb hech qachon aytolmaqdi. Uning xavf-xatarga to’la mehnati o’ta yuqori foyda o’rniga zarar keltirishi ham mumkin.

Tadbirkorlik faoliyati — kichik va o’rta korxonalar rivojiga erishishning jahon tajribasida sinalgan yo’llari quyidagilar hisoblanadi:

• 1. Korxonalarning iqtisodiy va huquqiy erkinligini ta’minlovchi, ularning moddiy-moliyaviy javobgarligini ifodalovchi qonunlar bo’lishi va amalda ijro etilishi;
• 2. Ishlab chiqarish vositalari, iste’mol tovarlarn va xiz- matlar bozorida haqiqiy va teng sharoitli raqobat muhitini barcha korxona (mulk shaklidan qat’i nazar)lar uchun yarati- lishi;