Маъруза мавзу: Одам органлар системасининг онто

СЕЗГИ АЪЗОЛАРИНИНГ ОНТОФИЛОГЕНЕЗИ 
Сезув аъзолари (кўрув, ҳид билиш, эшитув, таъм билиш ва бутун тана
билан сезишнинг) ҳар бири муаян турдаги таъсуротларни қабул қилади ва 
улар ҳамкорлигида организм атроф-муҳитни идрок қилади, ҳис этади.
Дастлаб пайдо бўлган мия бўлимлари, учта мия пуфаги давридаёк сезги 
аъзолари таъсирида шаклланиб борган: хид билиш - олди мия пуфагининг 
прогрессив ривожланишига, кўриш аъзоси - ўрта мия пуфагининг кўриш 
дўмбокчаси ривожланишига олиб келган. Эшитиш ва мувозанат аъзолари 
кейинги мия пуфаги такомиллашувини белгилаб, ундан ҳаракат коор- 
динациясини бошқарувчи мияча ҳосил бўлади. Нерв системасининг прог- 
рессив ривожланишида сезги аъзоларининг таъсири кучли бўлган. Сезув 
аъзолари орқали атроф-муҳитдан қабул қилинаётган таъсиротлар табиийки 
бош мияни ривожланишида, такомиллашувида катта роль ўйнаган. Демак, 
нерв системаси билан сезув аъзолари ўртасида филогенетик боғланиши жуда 
қадимийдир. Тубан хордалиларда нерв найи ва сезги системаси узвий 
боғлангандир.
Ланцетникда
ёруғликни нерв найи бўйлаб жойлашган сувчи ҳужай- 
ралар (Гэсс кўзчалари) 
ЙИҒИНДИСИ 
қабул қилади. Сезув аъзоларининг тана- 
нинг олдинги қисмида тўпланиши эволюция жараёнида айнан бош миянинг 
юксак ривожланишига сабаб бўлган. 
Балиқларда
сезги аъзоларидан хид 
билиш, эшитиш (фақат ички кулок), кўриш (кўзида ковоклар бўлмайди) ва 
балиқлар учун хос бўлган ён чизик ривожланган.

---

Амфибиялар
нинг сезги аъзолари кўпроқ қуруқликда яшашга мослашган. 
Уларда ҳам хид билиш, кўриш ва эшитиш аъзолари ривожланиб, кўз соққаси 
балиқникидан фарқли - юмалоқ (узоқни кўради), қовоқлари бўлиб, кўзни 
куриб колишдан саклайди. Амфибияларда ички қулоқдан ташқари 
қуруқликка мослашган ўрта қулоқ ҳам ривожланади. Ноғора бўшлиғида 
эшитиш суякчаси - узанги ва Евстахий найи ривожланган.