Маъруза мавзу: Одам органлар системасининг онто

ланцетникнинг
нерв системаси най 
шаклига эга. Бу най умуртқалиларнинг мукаммаллашуви мобайнида тако- 
мил топади. Найнинг олд сохаси мия қутисида жойлашувчи беш қисмдан 
иборат бош мияга такомиллашади. Унинг кейинги қисмидан умуртқа 
поғонаси каналида жойлашувчи орқа мия шаклланади.
Тўгарак оғизлилар
да нерв найи содда тузилган бўлиб бош мия ва орқа 
мияга ажралган. Миноганинг бош мияси ҳам бир текисликда жойлашган 5 та 
қисмдан иборат. 
Балиқлар
да олдинги мияси катта эмас, ярим шарларга бўлинмаган ва 
битта қоринчага эга. (222 - расм) Устки-том қисми нерв элементларни ўзида 
ушламайди, эпителийдан ташкил топган. Нейронлари қоринчаси тубидаги 
йўл йўл таначаларда ва олдинги миянинг ҳид билув бўлакларида жойлаш- 
ган. Аслида олдинги мия ҳид билиш маркази функциясини бажаради. Ўрта 
мияси олий бошқарув маркази бўлиб ҳисобланади. У миянинг энг катта 
бўлаги бўлиб, иккита кўрув бўлагидан ташкил топган. Оралиқ мия том 
(таламус) қисми ва туби(гипоталамус)дан ташкил топган. Гипоталамус билан 
гипофиз , таламус билан эпифиз боғлиқ бўлади. Балиқларда мияча яхши 
ривожланган, уларни ҳаракати хилма хиллик билан ажралиб туради. Узунчоқ 
мияси ҳеч қандай ченарасиз орқа мияга давом этиб кетади ва унда ҳазм, 
нафас марказлари жойлашган. Бош миясидан 10 жуфт бош мия нервлари 
чиқади.

---

Амфибиялар
да қуруқликда ҳам яшашга ўтганлиги муносабати билан 
бош миясида прогрессив ўзгаришлар руй берган. Сезги органлари билан 
боғлиқ прогрессив ўзгаришлар, бош миясининг янада ривожланишига олиб 
келган. Олдинги мияси балиқларга нисбатан йирикроқ, унда иккита ярим 
шарлар ва иккита қоринча пайдо бўлди. Нейронларнинг таналари 
қоринчаларини ўраган ҳолда ички қисмида, асосан йўл йўл таначаларда 
жойлашган. Хид билиш думбоқлари яхши ривожланган. Ўрта мияси 
балиқларга ўхшаб олий бошқарув маркази бўлиб ҳисобланади. Миячаси 
нисбатан яхши ривожланмаган. Оралиқ ва узунчоқ мияси ҳудди балиқларни 
оралиқ ва узунчоқ мияси каби бўлиб, уларнинг ҳам бош миясидан 10 жуфт 
бош мия нервлари чиқади. Тўгарак оғизлилар, балиқлар ва амфибия- 
ларнинг бош миясида ўрта мия етакчи аҳамиятга эга бўлади. Шу сабабли 
ўрта мия уларда миянинг колган қисмлари га караганда яхши ривожланган.
Бош мия ярим шарлари уларда ҳид билиш маркази вазифасини ўтайди. 
Бундай типдаги бош мия