Ma’ruza matnlari

Suvning fizik xossalari. Ma'lumki suzish sportida suvning fizik xossalari deganda odatda, uning qovushqoqligi, zichligi, uning siqiqligi va solishtirma og'irligi tushuniladi. Suvning qovushqoqligi deganda suvning harakatlanishiga ko'rsatadigan qarshiligi tushuniladi. Boshqacha qilib aytganda, bizga ma'lumki, suv harakatlanish xususiyatiga ega, mana shu harakatlanish paytida suv zarrachalari va qatlamlari bir-biriga surkalib boradi. Binobarin, qatlamlar surkalganda, ular ortasida ichki ishqalanish vujudga keladi va ishqalanish esa o z navbatida harakatlanishga qarshilik qiladi. Mana shunda paydo bo'lgan kuch suvning qayishqoqligidir. Suvning qovushqoqligi odatda shu suvning kimyoviy xossasiga ham, haroratiga ham, bir qadar bog'liqdir. Suv harorati qancha past bo'lsa, uning qovushqoqligi shuncha baland bo'ladi. Suv harorati 30 gradus bo'lganda uni qovushqoqligi 20% ga kamayishi bizga ma'lum.
Suvning zichligi. Suvning zichligi deb xajm birligidagi massasiga aytiladi, bu bizga fizikadan ma'lum 1 gramm suvning massasi hamisha hamma suvda bir emas. Suv qancha sho'r bo'lsa, harorati shuncha yuqori, uning massasi shuncha kam bo'ladi, demak, zichligi kam degan so'z. Chunonchi haroratda 4 gradusli chuchuk suvning zichligi kubometr bilan o'lchaganimizda 1000 kgG'm3 ga teng. Sho'r dengiz suviniki 1010-1030 kgG'm.
Suvning siqiqligi. Suvning siqiqligi odatda suv zarrachalari va qatlamlarining bir- biriga ko'rsatgan bosimidan kelib chiqadi. Shu bosim qancha ko'p bo'lsa, suvning siqiqlik hajmi shuncha kam bo'ladi. O'z navbatida suvning siqiqligidan gidrostatik bosim kuchi kelib chiqadi. Har qanday suv hatto tinch holatda turganda ham unda og'irlik kuchi bo'ladi. Binobarin, gidrostatik bosim kuchi suvga tushgan odamning hamma eriga o'z ta'sirini ko'rsatadi. Odam qulog'ida paydo bo'ladigan og'riq mana shu bosim ta'sirida yuzaga keladi.