Ma’ruza matni mavzu. Huquqiy madaniyat va huquqiy tarbiya asoslari fanining predmeti va vazifasi

Tajriba metodi esa jamoa bilan ma`lum xududda tekshirish utkazish aniklash tadqiqot o’tkazish yo’li bilan qo’llaniladi. Bunda jamoani ya`ni ayrim shaxslarni huquqiy tarbiyalashga zarur hamda samaradorli shakl va metodlarda ushbu metodlar ilmiy asosda aniqlanadi. Masalan: jamoada huquqiy tartibot buzulishi sabablarini, ma`lum hududda takrarlanayotgan jinoiy xarakat sabablarini maxsus usulda o’rganish huquqiy tarbiyalashning choralarini aniqlashda yordam beradi va ularni amalga oshirishda aniq vositalardan foydalaniladi.
Surash metodi - fakat individual harakterga ega bo’lsa, suxbat metodi jamoani huquqiy tarbiyalashda qo’llanilishi mumkin. So’rash surushtirish metodi ayniqsa huquq tartibotini qonun va qoida buzuvchilarga nisbatan qonuniylikni mustamkamlash tarbiyaviy choralarni belgilashda katta ahamiyatga ega. Suxbat metodi jamoadagi huquqiy xolatni urganishda normativ aktlarni urganish va tashviqot qilishda judayam katta ahamiyatga ega.
Ogzaki metod - bu har xil ma`lumotlarni o’quvchlarga og’zaki erkin turda yetkazib berishdir. Masalan: huquq fanlarini og’zaki turda tushuntirmoqchi bo’lsak Disput debat shaklida ham foydalanishimiz mumkin. O’quvchilarga bilim berishda ushbu og’zaki metoddan ko’p foydalanamiz. Chunki u samarali natija berishga ishonamiz. Negaki avvalo insonda nutq madaniyati og’zaki so’zlash qobiliyati bo’lishi lozim.
Shundan keyingina boshqa natijalar kelishi mumkin. Og’zaki metod orqali har bir o’quvchining so’zlash qobiliyati rivojlanadi ham shu metoddan foydalansa vaqtdan unumli foydalanib o’quvchilarga ko’p narsani yetkazib bera olamiz. Shuning uchun ham og’zaki metod samarali metodlardan biri hisoblanadi.
Ko’rgazmali metod - bu metod samarali metodlardan biri xisoblanadi. Bu ko’rgazmali metod o’quvchilarni fikrlash salohiyatini oshirishga qaratilgan. O’quvchilarga bilim berishda ko’rgazmali metoddan foydalanamiz. Ko’rgazmali metod bu - dars jarayonida turli xil ko’rgazmali vositalardan foydalanishimiz, o’quvchilarga har tamonlama tushunarli tilda tushuntirishimiz lozim. Ko’rgazmali qurollardan foydalanish o’quvchida fikrlash qobiliyatini uni tez ilg’ab olishni shakllantiradi.
Demak o’quvchi ko’rgan narsani tez ilg’ab olib fikrlaydigan bo’lsa, uni savodxonlik darajasi ko’tariladi. Bu esa bizning hozirgi kundagi maqsadimiz hisoblanadi. Ko’rgazmali metod bu o’quvchilarning bilimini oshirishning asosiy manbasi bo’lib hisoblanadi. Hozirda huquqiy ong huquqiy madaniyat tushunchalarini shakllantirishda ana shu metodlardan foydalanamiz.
Chunki biror-bir metodsiz, usul va uslubsiz hech bir fanni nafaqat huquqshunoslik fanlari balki boshqa fanlarni ham o’quvchilar ongiga yetkazib bera olmaymiz. Avvalambor shaxsda huquqiy normalar haqida tushuncha kishilar bilan huquqiy munosabatga kirishish qobiliyati uning ruhiyatiga asoslangan holda rivojlantiriladi. Shuning uchun tarbiyachi o’z qaramog’idagi tarbiyalanuvchilar ruhiyatini o’rganmasdan turib oldiga qo’ygan maqsadiga erisha olmaydi. Huquqiy tarbiya samaradorligi jihatdan psixologik metodga bog’lik. Ana shu metodlarimiz orqaligina biz ko’zlagan maqsadimizga erisha olamiz.
Endi xulosa qilib aytadigan bo’lsak, o’quvchida huquqiy ong, huquqiy madaniyat, huquqiy savodxonlik darajasini, huquqiy tarbiya va huquqiy bilim berishda ana shu metodlardan foydalansakgina biz ko’zlagan maqsadimizga erisha olamiz. Mening fikrimcha o’quvchiga kunda bir usulda dars o’tgandan ko’ra, har kun har xil usulda dars o’tib ularning bilimini, fikrlash qobiliyatini oshirgan ming marta afzalroq. Bir metoddan foydalansak faqat bir xil tushuncha ko’plab metodlardan foydalansak keng qamrovli tushunchaga ega bo’ladi. Bu metodlar aynan shunga qaratilgan.