Маъруза матни Ҳаётга қарши жиноятлар

o’z-o’ziga ishonish
oqibatida sodir etilgan deb 
topiladi”. 

---

76 
Жиноят ўз-ўзига ишониш оқибатида содир 
этилганда айбдор вазиятни англаган ҳолда эҳтиёт 
чорасини кўрмай, ушбу хатти-ҳаракат қонунда назарда 
тутилган ижтимоий хавфли оқибатни келтириши 
мумкинлигини олдиндан била туриб (тафаккурий ҳолат), 
асоссиз равишда бундай оқибат юз бермайди деб 
(иродавий ҳолат) ҳисоблайди. Яъни айбдор вазиятни 
баҳолашга енгилтаклик билан муносабатда бўлади ва 
натижада у таянган омиллар ўз хусусиятига кўра айбдор 
ўйлаган ҳолатни юзага келтирмайди. Масалан, ҳайдовчи 
йўлда автомашинасини юқори тезликда бошқариб 
қаршисидаги велосипед ҳайдовчиси йўлига чиқиб 
кетганлиги сабабли уни автомашинанинг олди ўнг 
томони билан уриб юборади, натижада велосипед 
ҳайдовчиси оғир тан жароҳати олади. Дастлабки тергов 
ва суд жараёнида сўроқ қилинган айбдор айбига 
иқрорлик билдириб, ўз ҳаракатлари билан белгиланган 
қоидаларни бузиши натижасида ижтимоий хавфли 
оқибатлар 
келиб 
чиқиши 
мумкинлигига 
кўзи 
етганлигини, лекин кўп йиллик тажрибали ҳайдовчи 
эканлигини, одатда бу йўлда велосипед ҳайдовчилари 
учрамаслигини, бунга асоссиз равишда умид қилиб 
велосипед ҳайдовчисини уриб юборганлигини баён 
этган.

---

Ўз-ўзига ишонишда шахс ҳаракати келиб 
чиқадиган оқибатнинг олдини олиш мумкин деб 
ҳисоблаши натижасида келиб чиқади. Айнан оқибат 
келиб чиқиши мумкинлигини англаш мавҳум бўлиб, 
шахс ижтимоий хавфли қилмиши туфайли келиб 
чиқадиган оқибат ўртасидаги сабабий боғланишни аниқ 
тасаввур қила олмайди, бироқ аниқ тасаввур қилиши 
лозим. Масалан, А. шахс уйда тамаки маҳсулотини чекиб 
оловини охиригача ўчирмай ахлат қутига ташлаб чиқиб 
кетади. Қутидаги нарсалар босими оловни ўчиришига 
ишонади, бироқ олов ўчмайди, натижада уйда ёнғин авж 
олиб, оила аъзолари халок бўлади. 
Агар жиноий ўз-ўзига ишонишда айбдор ижтимоий 
хавфли оқибат юз беришини олдиндан тасаввур этиши 
мумкин бўлса, жиноий бепарволикда айбдор оқибатни 
олдиндан кўра билиш имкониятига эга бўлмайди.
Ўз-ўзига ишониш оқибатида содир қилинган 
жиноят эгри қасддан содир қилинадиган жиноятга 
ўхшашдир. Бироқ эгри қасдда айбдор ижтимоий хавфли 
оқибатларнинг келиб чиқиш хавфини реал, аниқ 
олдиндан кўра билади, ўз-ўзига ишонишда эса ижтимоий 
хавфли оқибатлар мавҳум: шахс ўз ҳаракатлари 
“Agar jinoyat sodir etgan shaxs o’z xulq-atvori qonunda nazarda tutilgan 
ijtimoiy xavfli oqibatlar keltirib chiqarishi mumkinligiga ko’zi yetmasa-da, lekin 
ko’zi yetishi lozim va mumkin bo’lsa, bunday jinoyat