Maruza mashg`ulotlari mavzu Pedagogik faoliyat va unga qo‘yiladigan talablar

Mavzu-7. Informatika fanlarini o‘qitishda shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim texnologiyalari
SHaxsga yunaltirilgan ta’lim texnologiyalarining turlari. Globallashuv sharoitida ta’lim shaxsni xar tomonlama voyaga etkazish, unda komillik va malakali mutaxassisga xos sifatlarni shakllantirishda muxim urin tutadi. Bugungi tezkor davr talabalarni xam kiska muddatda va asosli ma’lumotlar bilan kurollantirish, ular tomonidan turli fan asoslarini puxta uzlashtirilishi uchun zarur shart- sharoitlarni yaratishni takozo etmokda.
Zamonaviy sharoitda ta’lim jarayonining barcha imkoniyatlariga kura shaxsni rivojlantirish, ijtimoiylashtirish va unda mustakil, tankidiy, ijodiy fikrlash kobiliyatlarini tarbiyalashga yunaltirilishi talab kilinmokda. Uzida ana shu imkoniyatlarni namoyon eta olgan ta’lim shaxsga yunaltirilgan ta’lim deb nomlanadi.
SHaxsga yunaltirilgan ta’lim - talabaning fikrlash va xarakat strategiyasini inobatga olgan xolda uning shaxsi, uziga xos xususiyatlari, kobiliyatini rivojlantirishga yunaltirilgan ta’lim
Bu ta’lim ukitish muxitining talaba imkoniyatlariga moslashtirilishini nazarda tutadi. Unga kura ta’lim muxiti, pedagogik shart-sharoitlar, ta’lim xamda tarbiya jarayonini tulaligicha talabaning shaxsiy imkoniyatlarini ruyobga chikarish, kobiliyatini rivojlantirish,
shaxs sifatida kamolotga etishini ta’minlash, tafakkuri va dunyokarashini boyitishni nazarda tutadi.
SHaxsga yunaltirilgan ta’limning uziga xos jixati ta’lim oluvchi shaxsini tan olish, uni x,ar tomonlama rivojlantirish uchun Kulay, zarur mux,itni yaratishdan iborat Bu turdagi ta’lim talabalarda mustakillik, tashabbuskorlik, javobgarlik kabi sifatlar, shuningdek, mustakil, ijodiy va tankidiy fikrlash kobiliyatlarini tarbiyalashga xizmat kiladi. Bu turdagi ta’limni tashkil etishda pedagoglardan xar bir talaba imkon kadar individual yondashishni, uning shaxsini xurmat kilishni, unga ishonch bildirish takozo etiladi. Kolaversa, shaxsga yunaltirilgan ta’lim ukitish jarayonining ishtirokchilari pedagog-talaba yoki talaba-talaba, talaba-talabalar guruxi, talaba-talabalar jamoasi tarzida uzaro xamkorlikda bilim olish, shaxs sifatida kamol toptirish uchun kulay pedagogik sharoitni yaratish zaruriyatini ifodalaydi.
Pedagog ta’lim jarayonida shaxsga yunaltirilgan ta’lim turlaridan foydalanar ekan, bir kator shartlarga kat’iy rioya etishi kerak. Ushbu talablar kuyidagilaran iborat:

• 
  xar bir talabani aloxida, uziga xos shaxs sifatida kura olishi;
  
• 
  talabani xurmat kilishi;
  
• 
  talabaning ruxiy xolatini tugri baxolay olishi;
  
• 
  talabaning xoxish-istak, kizikishlarini inobatga olishi;
  
• 
  xar bir talabaga tolerant munosabatda bulishi;
  
• 
  talabaning kuchi, imkoniyati va intilishlariga ishonch bildirishi;
  
• 
  xar bir talaba uchun kulay ta’lim muxitini yaratishi;
  
• 
  talabalarning mustakil yoki kichik guruxlarga erkin ishlashlari uchun imkoniyat yaratish;
  
• 
  talabalarni uz faoliyatlarini mustakil nazorat kilish, faoliyati samaradorligini aniklash, yutuklarning omillari va yul
  

kuyilgan xatolarning okibatlarini taxlil kilish urgatish;

• 
  ta’lim jarayonida xech bir talabaga tazyik utkazmaslik;
  
• 
  aloxida talabaning kamchiliklarini burttirib kursatmaslik;
  
• 
  bordi-yu, talaba tomonidan bilimlarni uzlashtira olmaslik, ta’lim jarayonida uzini odobsiz tutish xolati kayd etilsa, u xolda
  

kat’iy xulosa chikarmasdan, buning sabablarini aniklash;

• 
  aniklangan sabablar asosida talabaning sha’ni, gururiga ziyon etkazmagan xolda u tomonidan bilimlarni uzlashtira olmaslik, uzini odobsiz tutish kabi xolatlarni bartaraf etish;
  
• 
  ta’lim jarayonida xar bir talaba uchun “muvaffakiyat muxiti”ni yarata olish;
  
• 
  xar bir talabaga ta’lim olisha muvaffakiyatga erisha olishiga yordam berish;
  
• 
  talabaning kobiliyatini ustirish, shaxs sifatida rivojlanishiga yordam berish;
  

SHaxsga yunaltirilgan ta’lim talabani ta’lim tizimiga moslashtirishni emas, aksincha, uning individual xususiyatlarini

inobatga olgan xolda xar tomonlama rivojlanishi, shaxs sifatida kamolotga etishi uchun zarur shart-sharoitlarni yaratishni nazarda tutadi. Bu turagi ta’lim talabalarni uz-uzini rivojlantirishga, mustakil bilim olishga, uzining ichki imkoniyatlari, kobiliyatlarini tula namoyon eta olishi, bilish faolligini oshirish uchun zarur sharoitni vujudga keltirishi zarur. Talabalar shaxsga yunaltirilgan ta’lim jarayonida ukuv materialini uzlashtirishga ijodiy, tankidiy yonashishni, yangi goyalarni ilgari surish, ularni asoslash, uz fikrini ximoya kilish, muammoli vaziyatlarda samarali echimni topish kunikma, malakalarini uzlashtirish imkoniyatiga ega buladi.
Pedagog tomonidan ta’lim jarayonida innovatsion xarakterga ega turli faol metodlarning kullanilishi talabalarni rivojlantirish, kobiliyatlarini yanada ustirishga xizmat kiladi. Xususan:

-muammoli izlanish;

• 
  kichik tadkikotlarni olib borish;
  
• 
  debat;
  

-baxs-munozara;

• 
  evristik suxbat;
  
• 
  kichik guruxlarda ishlash va b.
  

Mashgulotlarini tashkil etishda pedagoglar ukuv axborotlarining talabalar bilim, kunikma, malaka va tajribalariga tayangan xolda ularni kiziktira oladigan, fikrlashga, ijodiy yondashishga undaydigan imkoniyatga ega bulishini ta’minlashga aloxida e’tibor karatishlari zarur.

Ta’lim jarayonida pedagoglar tomonidan:

• 
  turli shakl, metod, vosita va texnologiyalardan samarali, maksadli foydalanish;
  
• 
  ukuv topshiriklarini bajarishda talabalarga usullarni mustakil tanlash imkonini berish;
  
• 
  talabani juftlikda, kichik guruxda va jamoada ishlashini ta’minlash;
  
• 
  mashgulotlarning loyixalashtirilishiga e’tiborning karatilishi nafakat ukitish sifatini yaxshilayi, samaradorligini oshiradi,
  

Eng muximi pedagoglar ukuv mashgulotlarining nafakat axborot berish, balki rivojlantirish xarakteriga ega bulishlariga e’tiborni karatishlari zarur. SHuningdek, muxokama kilinayotgan masala, muammo, urganilayotgan mavzu yuzasidan talabalarning mustakil fikr bildirishlari (notugri bulsa-da, fikr bilirishlari)ga imkon berish, nima bulganda xam ularni uylashga, fikrlashga undash shaxsga yunatirilgan ta’limga xos muxim belgilardan biri sanaladi.
Ta’lim jarayonida kuyidagilardan foydalanish shaxsga yunaltirilgan ta’limning yana bir belgisidir:

• 
  ijodiy topshiriklar;
  
• 
  kreativ yondashishni takozo etuvchi vazifalar;
  
• 
  muammoli vaziyatlar;
  
• 
  rolli va ishbilarmonlik uyinlari;
  
• 
  baxs-munozara, debat;
  
• 
  musobaka kurinishidagi bellashuvlar