Ma’ruza mashg`ulotlari bo`yicha ta’lim texnologiyalari

5-Ilova.

2-rejaning bayoni:

Radikal polimerlanishning kinetikasida polimerlanishning kinetik tenglamasi boshlang`ich statsionar holat uchun quyidagicha bo`ladi:

bu yerda K- polimerlanish doimiysi hisoblanadi.
Polimerlanish chuqurlashgan, rivojlangan sari reaksion aralashma- eritma quyuqlasha boradi va hatto gelga aylanib qotib qoladi. Bu holatda reaksiya tezligi yanada sekinlashadi. Bu hodisani kinetikada gel effekt deyiladi. Sanoatda polimerlanish ko`pincha monomer tugaguncha olib boriladi. Masalan, polimetilmetakrilat va polistirollarni sanoatda ishlab chiqrishda geleffektni hisobga olib ish tutiladi.

Radikal polimerlanishda polimerning molekulyar massasi M- yoki polimerlanish darajasi - ning reaksiyani umumiy tezligi - va elementar jarayonlarga bog`liqlik tenglamasi quyidagicha bo`ladi:

K_uz- uzilish konstaktasi, K_uzat- uzatilish konstantasi, tenglamadan polimer molekulyar massasining hamma elementar jarayonlar tezligi, monomerning massasi va muhitga bog`liqligi ko`rinib turibdi. Dunyo miqyosida millionlab tonnalarda ishlab chiqariladigan polistirol, polixlorvinil va polimetilmetakrilatlar radikal polimerlanish usulida amalga oshiriladi.

Ayrim holatlarda monomеrlarni o`z-o`zidan polimеrlanib kеtishi salbiy oqibatlarga olib kеlishi, ya'ni uni polimеrlashning iloji bo`lmaydi shunday hollarda ularga oz miqdorda, ya'ni 1% gacha moddalar (ingibitorlar) qo`shib qo`yiladi. Bundan tashqari, polimеrlanishni olib borishda ham ayrim moddalar masalan, kislorod ingibitor bo`lishi mumkin, shuning uchun polimеrlanishni vakuumda olib borishga to`ri kеladi. Kisloroddan tashqari ikki va uch atomli fеnollar, ya'ni aromatik birikmalar ham ingibitor vazifasini o`taydi. Ingibitorlar ta'sirida ham polimеrlanish to`xtab qoladi.