Маъруза машғулотининг технологик картаси

Табиатни муҳофаза қилишнинг мақсади, шакллари ва услублари

Табиатни муҳофаза қилиш соҳасидаги қонунларга риоя қилинишини назорат қилишни кучайтириш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан 2018 йил 3 октябрда “Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш соҳасида давлат бошқаруви тизимини такомиллаштириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПҚ-3956-сонли қарори қабул қилинган. Қарор билан экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш соҳасидаги назорат бўйича инспекция, санитар тозалаш бўйича ихтисослаштирилган корхоналар, Республика бирлашмаси ташкил қилиниб, уларнинг вазифалари белгиланди.

Экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш соҳасидаги назорат инспекциясининг асосий вазифалари ва йўналишлари этиб ер, ер ости бойликлари, сув, ўрмонлар, муҳофаза қилинадиган табиий ҳудудлар, ҳайвонот ва ўсимлик дунёси, атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш ҳамда улардан фойдаланиш соҳасидаги Қонунчиликка риоя этилиши юзасидан экологик назоратни амалга ошириш белгиланган.
Шунингдек, чиқиндилар йиғиш пунктларини ташкил этиш ва уларни ўз вақтида олиб чиқиш ишларини ҳам назорат қилиш белгиланган.
Фуқароларни ўз-ўзини бошқариш органлари ва нодавлат-нотижорат ташкилотлари билан жамоат экологик назоратини амалга оширишда ҳамкорлик қилиш белгиланган.
Ҳайдовчилар Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 6 июндаги “Рангли ва қора металлар парчалари, чиқиндилар билан ишлаш тартибини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори талабларидан ҳам хабардор бўлишлари мақсадга мувофиқ.
Ушбу қарор билан тасдиқланган Низомда жисмоний ва юридик шахслардан қабул қилишга рухсат этилган маиший мақсаддаги рангли металл парчалари, жумладан, автомобиль аккумляторлари ва бошқа қисмларидан фойдаланишга яроқсиз бўлган металл парчаларини топшириш ва қабул қилиш тартиблари белгиланган.


Табиатни муҳофаза қилиш тўғрисидаги қонунчиликни бузганлик учун жавобгарлик

Табиатни муҳофаза қилиш тўғрисидаги талабларни бузиб табиатга, атроф муҳитга зарар келтирганлик учун Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги Кодексида маъмурий жавобгарлик, Жиноят Кодексида эса жиноий жавобгарлик белгиланган.

Жумладан, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги Кодекснинг VIII бобида табиий муҳитни муҳофаза қилиш ва табиатдан фойдаланиш соҳасидаги ҳуқуқбузарликлар учун маъмурий жавобгарлик белгиланган.Ушбу бобнинг 65-71 моддаларида ерлардан фойдаланиш тартибларини бузганлик учун, 72-76 моддаларида сувдан фойдаланиш қоидаларини бузганлик учун, 77-81 моддаларида ўрмон фондини муҳофаза қилиш қоидаларини бузганлик учун, 82 моддасида алоҳида муҳофаза этиладиган табиий ҳудудлар тартибини бузганлик учун, 85-88 моддаларида эса ифлослантирувчи моддаларни атмосфера ҳавосига чиқариш тартибларини бузганлик учун маъмурий жавобгарлик белгиланган.
Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги Кодекснинг 87 моддасида чиқиндиларида ифлослантирувчи моддалар нормативдан ортиқ бўлган транспорт ва бошқа ҳаракатланувчи воситалар ва қурилмаларни тайёрлаш ҳамда фойдаланишга чиқарганлик учун мансабдор шахсларга энг кам иш ҳақининг бир бараваридан уч бараваригача миқдорда жарима жазоси белгиланган.
Ушбу Кодекснинг 123моддасида транспорт воситаларидан ахлат ёки бошқа нарсаларни ташлаб юборганлик учун энг кам иш хақининг 5 дан бир қисмидан 1 баробаригача миқдорда жарима жазоси белгиланган.
Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг IV бўлими экология соҳасидаги жиноятлар деб номланиб, ушбу соҳада маъмурий жазолар қўлланилишидан хулоса чиқармаган мансабдор шахсларга ҳамда табиатни муҳофаза қилиш қоидаларини бузганлик ҳолатлари оғир оқибатларга олиб келганлик учун жиноий жавобгарлик чоралари белгиланган. Жумладан, Жиноят Кодексининг 193моддасида экология хавфсизлигига оид нормалар ва талабларни бузиш, атроф-муҳитни ўзгариб кетишига олиб келса энг кам ойлик иш ҳақиининг юз бараваридан икки юз бараваригача миқдоирда жарима, уч йилгача аҳлоқ тузатиш ишлари ёки уч йилгача озодликдан маҳрум қилиш жазоси билан жазоланиши мумкинлиги белгиланган.
Шунингдек, Жиноят Кодексининг 194моддасида атроф-табиий муҳитни ифлослантирганлик даражасини қасддан яширганлик учун жиноий жавобгарлик белгиланган.
Жиноят Кодексининг 195-204 моддаларида ер, сув, атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш қоидаларини бузиш оқибатида одамларнинг оммавий равишда касалланишига, ҳайвонлар, паррандалар ёки балиқларни қирилиб кетишига сабабчи бўлган шахсларга нисбатан жиноий жавобгарлик чоралари белгиланган.