|
Fuqarolar o'zini o'zi boshqarish organlari tuzilish tartibi va vakolatlari
O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 105-moddasida va O'zbekiston
Respublikasining 1999-yil 14-aprelida qabul qilingan «Fuqarolarning o'zini-o'zi
boshqarish organlari to'g'risida»gi qonunning yangi tahririda shahar, qishloq va
PDF created with pdfFactory trial version
www.pdffactory.com
99
ovullarda, shuningdek, ular tarkibidagi mahallalarda hamda shaharlardagi mahallalarda
tuziladigan fuqarolarning o'zini-o'zi boshqarish organlari tuzilishi va ularning huquqiy
holati belgilab berilgan.
«Fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish to'g'risida»gi qonunning 1-moddasiga
asosan, fuqarolarning o'zini o'zi boshqarishi - fuqarolarning O'zbekiston Respublikasi
Konstitutsiyasi va qonunlari bilan kafolatlangan, ularning o'z manfaatlaridan,
rivojlanishning tarixiy xususiyatlaridan, shuningdek milliy va ma'naviy qadriyatlaridan,
mahalliy urf-odatlar va an'analardan kelib chiqqan holda mahalliy ahamiyatga molik
masalalarni hal qilish borasidagi mustaqil faoliyatidir. O'zini o'zi boshqarishga bo'lgan
huquqning ikki muhim tomoni mavjuddir. Birinchidan, o'zini o'zi boshqarish huquqining
ta'minlanishi bu insonlarning siyosiy huquqlarining amalga oshishi, xalq
hokimiyatchiligining ta'minlanishi bo'lsa, ikkinchi tomondan, ijtimoiy boshqaruvni
takomillashtirishdir. O'zini o'zi boshqarish institutining o'zi ham aynan mana shu ikkita
omilni ta'minlash maqsadida paydo bo'ldi. O'zbekistonda shahar, qishloq va ovullarda,
shuningdek, ularning tarkibidagi mahallalarda hamda shaharlardagi mahallalarda
fuqarolar yig'ini o'zini o'zi boshqarish organlari hisoblanadi. Bu organlar o'z majlislarida
rais (oqsoqol)ni va uning maslahatchilarini ikki yarim yil muddatga saylaydilar.
O'zini o'zi boshqarish organlarining asosiy maqsadi jamiyat va davlat ishlarini
boshqarishda fuqarolarga ko'maklashish, o'z hududlaridagi ijtimoiy va xo'jalik
vazifalarini hal etish, ommaviy-madaniy tadbirlarni o'tkazish, davlat hokimiyati va
boshqaruv organlariga O'zbekiston qonunlarini, respublika Prezidentining farmonlarini,
O'zbekiston hukumatining, xalq deputatlari Kengashlari va hokimlarning qarorlarini
bajarishda yordamlashish uchun fuqarolarni birlashtirishdir.
O'zbekiston Respublikasining «Fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organlari
to'g'risida»gi qonuniga ko'ra, o'zini o'zi boshqarish organlari ikki bosqichda tuziladi.
Birinchisi, Konstitutsiyaga asosan quyi ma'muriy-hududiy birliklardagi qishloq, shahar
va ovullarda; ikkinchisi, tuman va shahardagi mahallalarda tuziladi.
O'zbekiston Respublikasida hayotga tatbiq etilgan o'zini o'zi boshqarish tizimi,
birinchidan, O'zbekistonning bozor munosabatlariga o'tish talablarini hisobga olib
amalga oshirilgan bo'lsa, ikkinchidan, u shu sohada dunyoda qabul qilingan tizimlarga
ham mos keladi.
O'zbekiston sharoitida mahalla o'z tarixiy ildizlariga ega. U O'rta Osiyoda
shaharlar doirasidagi hududiy-ma'muriy birlik bo'lgan va bizga o'tmishdan meros bo'lib
qolgan. Mahalla cheklangan hududda istiqomat qiluvchi odamlar birlashmasi bo'lib,
unda odamlar faqat qo'shnichilik rishtalari bilan emas, balki yuzlab yillar davomida
yaratilgan ichki tartib-qoida, ma'naviy-axloqiy normalar, urf-odatlar va an'analar bilan
bog'langanlar.
«Fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organlari to'g'risida»gi qonunga asosan
o'zini o'zi boshqarish organlari hududiy prinsip bo'yicha tuziladi.
Fuqarolar yig'inlari ishida o'n sakkiz yoshga yetgan va mazkur hududda doimiy
yashovchi fuqarolar qatnashadi.
Fuqarolar yig'inining raisi (oqsoqol) tegishli hokim bilan kelishilgan holda
saylanadi.
Fuqarolar yig'inlarida qatnashish huquqiga ega bo'lgan barcha aholining yarmidan
ko'prog'i kelgan taqdirda, yig'inlar vakolatli hisoblanadi, vakillar yig'ilishlari esa ularga
delegatlarning kamida uchdan ikki qismi kelgan taqdirda vakolatli hisoblanadi.
Yig'ilishni rais yoki uning maslahatchilaridan biri boshqaradi. Barcha masalalar
bo'yicha qarorlar ochiq ovoz berish orqali va oddiy ko'pchilik ovoz bilan qabul qilinadi.
PDF created with pdfFactory trial version
www.pdffactory.com
100
Yig'in bayonnomasi va qarorlarini rais, uning yo'qligida esa, maslahatchilaridan biri
imzolab, tegishli tuman, shahar hokimiga yuboradi.
Rais va uning maslahatchilarini fuqarolar yig'ini tegishli tuman, shahar hokimi
bilan kelishgan holda saylaydi.
Maslahatchilarning miqdorini yig'in belgilaydi. Yig'inga maslahatchilarning
nomzodlarini rais tavsiya etadi. Rais va maslahatchilar ularga yig'inda ishtirok etgan
fuqarolarning yarmidan ko'prog'i ovoz bersa, saylangan hisoblanadilar.
O'zini o'zi boshqarish organlari o'z mulklariga va moliyaviy manbalariga ega.
Ular o'zlari qurgan, sotib olgan yoki qonunda belgilangan tartibda o'zlariga berilgan
jamoat ob'ektlariga, ijtimoiy-maishiy va boshqa ob'ektlarga, shuningdek, sotib olingan
transport vositalari, xo'jalik anjomlari hamda boshqa mol-mulkka ega bo'lib, ulardan
foydalanadilar.
O'zini o'zi boshqarish organlarining moliyaviy resurslari Xalq deputatlari
Kengashlari tomonidan ajratiladigan byudjet mablag'laridan, fuqarolar va mehnat
jamoalarining ixtiyoriy xayr-ehsonlaridan, xayriya jamg'armalari ajratgan mablag'lardan
tashkil topadi. O'zini-o'zi boshqarish organlarining faoliyatini tashkil etish tartibi bu
organlar to'g'risidagi qonunda belgilangan.
PDF created with pdfFactory trial version
www.pdffactory.com
101
Do'stlaringiz bilan baham: |
