Ma'ruza konstitutsiya doc

Oliy Majlis vakolatlari. 
O'zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasi va  «O'zbekiston  Respublikasining  Oliy 
Majlisi  to'g'-risida»gi  qonunning  4-moddasi  Respublika  Oliy  Majlisining  vakolatlarini 
belgilagan  edi.  Respublika  Oliy  Majlisining  mutloq  vakolatlari  Respublika 
Konstitutsiyasining  78-moddasida  to'liq  ko'rsatib  berilgan.  1978-yilgi  O'zbekiston 
Respublikasi  Konstitutsiyasiga  asosan,  respublikada  butun  davlat  hokimiyatini  oliy 
hokimiyat  organi  amalga  oshirar  edi.  O'zbekiston  Respublikasi  Prezidentlik  shakliga 
o'tganligi  munosabati  bilan  Respublikaning  yangi  Konstitutsiyasi,  Oliy  Majlis 
to'g'risidagi  qonun  Oliy  Majlis  vakolatlarini,  uning  asosan  qonun  chiqaruvchi  organ 
ekanligini  belgiladi.  Shuni  alohida  qayd  etish  lozimki,  O'zbekiston  Respublikasida 
davlat  hokimiyati  xalq  manfaatini  ko'zlab  va  faqat  davlat  idoralari  tomonidangina 
amalga  oshiriladi.  Shuning  uchun  O'zbekiston  Konstitutsiyasida  nazarda  tutilmagan 
tartibda  davlat  hokimiyati  vakolatlarini  o'zgartirish,  hokimiyat  idoralari  faoliyatini 
to'xtatib  qo'yish  yoki  tugatish,  hokimiyatning  yangi  va  muvoziy  tarkiblarini  tuzish 
Konstitutsiyaga zid hisoblanadi va qonunga binoan javobgarlikka tortishga asos bo'ladi. 
O'zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasining  78-moddasiga  asosan,  O'zbekiston 
Oliy Majlisining qonun chiqarish sohasidagi mutloq vakolatlarini shaklan besh guruhga 
bo'lish  mumkin.  Jumladan:  I)  davlat  qurilishi  sohasidagi;  2)  xo'jalik  sohasidagi;  3) 
boshqaruv  va  sud  organlarini  tuzish  sohasidagi;  4)  O'zbekiston  Respublikasi  huquq 
tizimi qonunchiligi sohasidagi; 5) xalqaro aloqalar sohasidagi vakolatlardir. 
Oliy  Majlisning  davlat  qurilishi  sohasidagi  qonunchilik  vakolatiga  quyidagi 
masalalar  kiradi:  O'zbekiston  Respublikasining  Konstitutsiyasini  qabul  qilish,  unga 
o'zgartishlar  va  qo'shimlar  kiritish;  O'zbekiston  Respublikasining  qonun  chiqaruvchi, 
ijro  etuvchi  va  sud  hokimiyati  tizimini  va  vakolatlarini  O'zbekiston  Respublikasining 
Konstitutsiyasiga muvofiq belgilash; O'zbekiston Respublikasi tarkibidagi yangi davlat 
tuzilmalarini  qabul  qilish  va  ularni  O'zbekiston  Respublikasi  tarkibidan  chiqarish 
haqidagi qarorlarini tasdiqlash; ma'muriy-hududiy tuzilish masalalarini qonun yo'li bilan 
tartibga solish, O'zbekiston Respublikasi chegaralarini o'zgartirish; tumanlar, shaharlar, 
viloyatlarni  tashkil  etish,  tugatish,  nomini  o'zgartirish  va  ularning  chegaralarini 
o'zgartirish;  O'zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisiga  va  mahalliy  vakillik  organlariga 
saylov  tayinlash,  Markaziy  saylov  komissiyasini  tuzish;  vakolati  tugashi  munosabati 
bilan  O'zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  saylov  kunini  tayinlash;  O'zbekiston 
Respublikasi  Oliy  Majlisining  Raisini  va  uning  o'rinbosarlarini  saylash;  davlat 
mukofotlari va unvonlarini ta'sis etish. 
Oliy Majlisning xo'jalik sohasidagi qonunchilik vakolatlari quyidagilardan iborat: 
O'zbekiston Respublikasi ichki va tashqi siyosatining asosiy yo'nalishlarini belgilash va 
davlat strategik dasturlarini qabul qilish; boj, valyuta va kredit ishlarini qonun yo'li bilan 
tartibga solish; Vazirlar Mahkamasining taqdimiga binoan O'zbekiston Respublikasining 
byudjetini  qabul  qilish  va  uning  ijrosini  nazorat  etish,  soliqlar  va  boshqa  majburiy 
to'lovlarni joriy qilish.  
Oliy  Majlisning  O'zbekiston  Respublikasining  boshqaruv  va  sud  organlarini 
tuzish sohasidagi vakolatlariga quyidagilar kiradi:  
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
71 
O'zbekiston 
Respublikasining 
Konstitutsiyasiga 
muvofiq, 
O'zbekiston 
Respublikasi Prezidentining Bosh vazirini, uning birinchi o'rinbosari va o'rinbosarlarini, 
Vazirlar  Mahkamasi  a'zolarini,  Bosh  prokuror  va  uning  o'rinbosarlarini  tayinlash  va 
lavozimlaridan  ozod  etish,  vazirliklar,  davlat  qo'mitalari  va  davlat  boshqaruvi 
organlarini tuzish hamda ularni tugatish to'g'risidagi farmonlarini tasdiqlash;  
O'zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  taqdimiga  ko'ra,  O'zbekiston  Respublikasi 
Konstitutsiyaviy  sudining  raisi  va  a'zolari,  Oliy  sudning  raisi  va  a'zolari,  Oliy  xo'jalik 
sudining  raisi  va  a'zolari,  O'zbekiston  Respublikasi  Markaziy  banki  boshqaruvining 
raisi,  O'zbekiston  Respublikasi  Tabiatni  muhofaza  qilish  davlat  qo'mitasining  raisi 
lavozimiga tayinlash.  
Basharti,  lavozimga  ko'rsatilgan  nomzod  Oliy  Majlis  tomonidan  qo'llab-
quvvatlanmasa,  mazkur  masala  yuzasidan  O'zbekiston  Respublikasi  Prezidentining 
boshqa taklifi muhokama qilinadi. 
Oliy  Majlisning  O'zbekiston  Respublikasi  huquq  tizimi  sohalari  bo'yicha 
vakolatiga respublika huquq tizimining barcha sohasidagi qonunlarni qabul qilish hamda 
ularga tegishli o'zgartishlar va qo'shimchalar kiritish kiradi. 
Oliy Majlisning xalqaro masalalar sohasidagi vakolatlariga xalqaro shartnomalar 
va  bitimlarni  ratifikatsiya  (tasdiqlash)  va  denonsatsiya  qilish  (barvaqt  to'xtatish); 
O'zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  umumiy  yoki  qisman  safarbarlik  e'lon  qilish, 
favqulodda  holat  joriy  etish,  uning  muddatini  uzaytirish  va  to'xtatish  to'g'risidagi 
farmonlarini tasdiqlash kiradi. 
O'zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisi  o'z  faoliyatini  uning  tarkibiga  saylangan 
deputatlar orqali amalga oshiradi. 
Oliy  Majlis  deputati  o'z  saylovchilarining,  shuningdek  uni  deputatlikka  nomzod 
etib ko'rsatgan tegishli siyosiy partiya, hokimiyat vakillik organlarining va nomzod qilib 
ko'targan tashabbuskor guruhlarning vakili hisoblanadi. 
Respublika  Oliy  Majlisining  deputatlari  o'z  huquqlari  va  burchlarini  ijro  etishda 
O'zbekiston  Respublikasining  Konstitutsiyasi  hamda  1995-yi1  6-mayda  qabul  qilingan 
«O'zbekiston  Respublikasida  xalq  deputatlarining  maqomi  to'g'risida»gi  qonunga  amal 
qilgan  holda  ishlaydilar.  Bu  qonunda  Oliy  Majlis  deputatining  huquqlari,  burchlari  va 
faoliyatining shakllari va kafolatlari to'la ko'rsatilgan. 
O'zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisining  Senati  va  qonunchilik  palatasi 
to'g'risidagi  Konstitutsiyaviy  qonunlarining  8-moddalarida  Senat  va  Qonunchilik 
palatasining  birgalikdagi  vakolatlarini  belgilab  bergan.  Mazkur  qonunlarning  9-
moddalarida Senat va Qonunchilik palatasining vakolatlari belgilab qo'yilgan.