маъруза: Электроника ва схемалар фани, мақсади ва вазифалари

I_Э1>>I_Б1=I_Э2 бўлгани учун I_К2 >> I_К1.
Шунинг учун β₁<< β₂ ва β= β₁ ∙β₂ амалда бир неча мингдан ошмайди.
Таркибий транзисторлар турли ўтказувчанликка эга бўлган транзисторлар асосида ҳам ҳосил қилиниши мумкин. Бундай тузилмалар қўшимча симметрияга эга бўлган таркибий транзисторлар деб аталади. Комплементар БТлар асосидаги Шиклаи таркибий транзистори тузилиши кейинги расмда келтирилган.

4.2.-расм. Шиклаи таркибий транзистори

Бунда кириш транзистори сифатида p-n-p ўтказувчанликка эга транзистор, чиқиш транзистори сифатида эса n-p-n ўтказувчанликка эга транзистор ишлатилади. Натижавий токлар йўналишлари, расмдан кўринишича, p-n-p транзисторнинг токлари йўналишига мос келади. Ток узатиш коэффициенти β= β₁+ β₁*β₂ га тенг бўлади ва амалда Дарлингтон транзисторининг β сига тенг бўлади.

Таркибий транзистор майдоний ва биполяр транзисторлар асосида ҳосил қилиниши ҳам мумкин. Кейинги расмда n – канали p-n ўтиш билан бошқарилувчи МТ ва n-p-n тузилмали БТ асосида ҳосил қилинган таркибий транзистор схемаси келтирилган. Ушбу схема майдоний ва биполяр транзисторларнинг хусусиятларини ўзида мужассамлаштирган – бу жуда катта кириш қаршилигига ва ток бўйича, демак қувват бўйича ҳам, жуда катта кучайтириш коэффициентига эгалигидан иборат.

4.3.-расм. МТ ва БТдан иборат таркибий транзистор



4.4.-расм.Уилсон ток кўзгуси схемаси

Схемада бошқарувчи VT1 ва VT2 транзисторларнинг база токлари қарама - қарши йўналган.

VT1 ва VT2 транзисторлар эгизак. Уларнинг ишлаш режимлари бир – бириникидан коллектор – база кучланиш бўйича фарқ қилади. VT1 транзисторнинг коллектор – база кучланиши VT2 транзисторнинг эмиттер – база кучланишига тенг, яъни қиймати кичик. VT2 транзисторнинг коллектор– база кучланиши эса R резистордаги ва RЮ занжирдаги кучланиш пасайишлари билан аниқланади ва сезиларли даражада катта бўлиши мумкин.
Лекин, база токи коллектор – база кучланиши қийматига суст боғланган, шунинг учун I_Б1= I_Б2. Эмиттер токлари ҳам содда БТГ схемасидаги ҳолат сабабларига кўра бир – бирига тенг I_Э1= I_Э3. Натижада қуйидаги ифода келиб чиқади.

Бу ифодадан содда БТГ схемада кириш ва чиқиш токларининг қайтарилиши Уилсон ток кўзгулари схемадагига қараганда юқорироқлиги кўриниб турибди.
Қатор интеграл схемаларда таянч токи I₁ (I₂ << I₁) қиймати катта бўлган кичик токли БТГлар талаб этилади. Ушбу ҳолларда содда БТГнинг такомиллашган схемасидан фойдаланилади.
Бу схема ток трансформатори схемаси деб аталади. Унинг учун
ифода ўринли.
Идеаллаштирилган ўтиш ВАХ дан фойдаланиб,

ёзиш мумкин.