Маъруза Электр юритмалар автоматлаштирилган бошқариш тизимларининг турлари ва асосий элементлари

Двигателни тиристорли ишга туширувчи қурилмалардан фойдаланиб бошқариш схемаси. Двигателнинг ўтиш жараёнларидаги ток ва моментни ўзгаришининг исталган графигини шакллантиришнинг самарали усули, унинг статоридаги кучланишни тиристорли ишга туширувчи қурилмалар (ТИТҚ) ёрдамида ростлашдир. Бу кўп ҳолатларда двигателни ишга туширишдаги ток ва моментни чегаралаш («енгил» ишга тушириш усули) учун ҳам ишлатилади. Шу билан бирга, ушбу қурилмалар ёрдамида двигателни ишга туширишда моментнинг ортиришни ҳам таъминлаши мумкин («оғир» ишга тушириш усули).


4. Электр юритмаларни ишга тушириш ва тормозлашнинг рақамли дастурий тизимлари, асосий элементлари ва схемалари.
Бу усулни тасвирловчи электр юритманинг соддалаштирилган схемаси 2.5-расмда келтирилган. Тиристорли ишга тушириш қурилмаси кучланиш U₁ бўлган манба (ўзгарувчан ток тармоғи) билан двигатель статори орасига уланади. Нореверсив қурилмада унинг кучли токли қисмини қарама-қарши – паралел уланган тиристорлар VS1–VS6 нинг учта жуфтлиги ҳосил қилади. Уларни бошқариш, импульс фазовий бошқариш тизими (ИФБТ)-дан келаётган кучланиш импульслари орқали амалга оширилади. Бу тиристорларни бошқариш бурчагини вақт бўйича ўзгариши ҳисобига содир

2.6-rasm. Tiristorli ishga tushirish qurilmasi asinxron elektr yurtimaning sxemasi

бўлади. Ишга туширишдаги кучланиш турли қонуниятлар бўйича ўзгариши мумкин – нулдан тармоқ кучланишигача чизиқли ўсиши, бутун ишга тушириш мобайнида камайтирилган ҳолатда бўлиши ёки бустер варианти деб номланувчи ҳолат бўйича ўзгариши, бунда двигателни ишга туширишни енгиллаштириш учун, унга жараён бошида бошқа қандайдир поғонасимон кучланиш берилади, кейинчалик у чизиқли қонуният бўйича ўсиб боради. Ёпиқ тизимда эса, статор токини берилган даражада ушлаб туриш ҳам таъминланади.

2.6-расмдаги схемага икки жуфт тиристорлар қўшиб уланганда, двигателнинг реверсив бошқариш схемаси ҳосил қилинади. Схема двигателни икки йўналишда айланиш имкониятини беради. Қурилманинг ушбу схемаси асосида, двигателни динамик тўхтатишни ҳам таъминлаш мумкин.
Назорат саволлари:
1. Электр юритма нима?
2. Электр юритмани бошқариш турлари қандай?
3. Механик тавсифларни тушунтиринг?
4. Бошқариш схемасини тушунтиринг?