Ma’ruza №5 Tindirish va cho’ktirish. Reja: Cho‘ktirgichlar Tindirish uskunalari

---

Ma’ruza №5
Tindirish va cho’ktirish.
REJA:
1. Cho‘ktirgichlar
 2. Tindirish uskunalari.
Har xil fazalardagi moddalarning mexanik aralashmasi turli jinsli sistemalar
deyiladi. Neft va gazni qayta ishlash texnologiyasining bir qator ishlab chiqarish
jarayonlarida shunday turli jinsli sistemalar hosil bo‘ladi.
Fazalarning fizik holatiga ko‘ra turli jinsli sistemalar quyidagi turlarga
bo‘linadi: suspenziyalar, emulsiyalar, ko‘piklar, changlar, tutunlar va tumanlar.
Suyuqlik va qattiq modda zarrachalari aralashmasi 
suspenziya 
deyiladi.
Emulsiya
– o‘zining zichligi bilan bir-biridan farq qiladigan, o‘zaro erimagan
ikki xil suyuqlik aralashmasidir.
Suyuqlik va gazdan iborat sistema 
ko‘piklar
, qattiq modda va gazdan iborat
sistema 
changlar
deyiladi. Chang tarkibidagi qattiq zarrachalar o‘lchami 3 – 70 
mkm
bo‘ladi.
Tutun
ham gaz va qattiq zarrachalar aralashmasi bo‘lib, undagi qattiq
zarrachalar o‘lchami 0,3 
mkm
dan 3 
mkm
gacha bo‘ladi.
Tumanlar
suyuq va gaz sistemalari aralashmasi bo‘lib, bunda suyuqlik
zarrachalari o‘lchami 0,3 – 0,5 
mkm
bo‘ladi.
Neft va gazni qayta ishlash texnologiyasida ko‘pincha turli jinsli sistemalarni
fazalarga ajratish jarayonlarini ishlatishga to‘g‘ri keladi. Masalan: neftni
suvsizlantirish va tuzsizlantirish, katalizator changlarini tozalash va boshqa
jarayonlar. 
Turli jinsli sistemalarni fazalarga ajratishning asosan ikki usuli, ya’ni
cho‘ktirish va filtrlash usullari mavjuddir.
Cho‘ktirish – suyuq va gazsimon turli jinsli sistemalarni gravitatsion, inersiya
(markazdan qochma) va elektr maydon kuchlari ta’sirida alohida fazalarga
ajratishdir. Shunga mos holda gravitatsion cho‘ktirish, siklonlar va cho‘ktiruvchi
senrifugalar yordamida cho‘ktirish hamda elektr maydonda cho‘ktirish jarayonlari
mavjud.

---

Filtrlash – suyuqlik va gazsimon turli jinsli sistemalarni g‘ovaksimon filtr
to‘siq yordamida alohida fazalarga ajratish jarayonidir. Bunda g‘ovaksimon to‘siq
suyuqlik va gazni o‘tkazib, uning tarkibidagi qattiq zarrachalarni saqlab qolish
xususiyatiga ega bo‘lishi shart.