Ma’ruza 4: Mulohazalar mantiqi. Fikrlar mantiqining tatbiqlari. Reja: Fikr tushunchasi

---

Ma’ruza 4:  Mulohazalar mantiqi. Fikrlar mantiqining tatbiqlari.

 

Reja:

 

1.

     

Fikr  tushunchasi.

 

2.

     

Fikrlar ustida mantiqiy amallar.

 

3.

     

CHinlik jadvali.

 

4.

     

Fikrlar algebrasining formulalari.

 

  

Fikr tushunchasi

 

Shuni ta’kidlash lozimki, har qanday darak gap fikr bo‘lavermaydi.

 

Masalan,  oliy  o‘quv  yurtining  talabasi  degan  darak  gap  fikr  emas,  chunki 

talaba haqida hech narsa tasdiqlanmagan.

 

SHuningdek,  agar  uchburchakning  barcha  tomonlari  bir-biriga  teng  bo‘lsa, 

bunday uchburchak teng tomonli deyiladi degan darak gap ham fikr bo‘la olmaydi, 

chunki u tasdiqlovchi bo‘lmay, balki, aniqlovchi gapdir.

 

Demak,  fikr  deganda,  chinligi  yoki  yolg‘onligini  bir  qiymatli  aniqlash 

mumkin bo‘lgan har qanday tasdiqlovchi darak gap tushinilar ekan.

 

Fikrlar bosh harflar, masalan,

 

 

bilan, ulardan tuzilgan to‘plam  harfi bilan belgilanadi.

 

Matematik  mantiqda  fikrlarning  ma’no  yoki  mazmuni  bilan  emas,  balki 

ularning chin yoki yolg‘on ekanini aniqlash bilan shug‘ullaniladi.Har bir fikr faqat 

ikkita:  chin  yoki  yolg‘on  «qiymat»-larga  ega  bo‘ladi.  qulaylik  uchun  chinni  1, 

yolg‘onni 0 «qiymat» lar bilan belgilaymiz.

 

Demak, fikrlar to‘plami  da shunday

 

 *

 

funksiya aniqlanib,

 

 

bo‘lar ekan.  mantiqiy funksiya,  ga esa  mantiqiy qiymat deyiladi. (2-bet)

 

Odatda,  fikrlar  bir-birlari  bilan  turli  usullarda  bog‘lanib,  yangi  murakkab 

fikrlarni  yuzaga  keltiradi.  Albatta,  bunday  fikrlarning  murakkabligi  ularning 

bog‘lanishlariga  bog‘liq  bo‘ladi.  Quyida  shunday  bog‘lanishlarni  (mantiqiy 

amallarni)  qaramaymizki,  bunda  murakkab  fikrning  chinligi,  unda  qatnashgan 

fikrlarning chinligi orqali bir qiymatli aniqlanadigan bo‘lsin.

 

---

Endi fikrlar ustida bajariladigan mantiqiy amallarni keltiramiz.