Ma’ruza №4 Friktsion uzatmalar. Egiluvchan uzatish moslamalari

12.7-rasm. Parchin va poliparchin tasmalar
Vallarining fazoda joylashuvi bo`yicha tasmali uzatmalar quyidagilarga bo`linadi:

1. 
   parallel valli uzatmalar: ochiq (12.8-rasm, a), kesishmali (12.8-rasm, b);
   
2. 
   yarim kesishgan uzatmalar (12.7-rasm, c);
   
3. 
   val o`qlari bir-biriga perpendikulyar joylashgan uzatmalar (12.7-rasm, d).
   

12.7-rasm. Tasmali uzatmalarda vallarning joylashuvi
Tasma yasaladigan materiallarga quyidagi talablar qo`yiladi:

• 
  har xil kuchlanishlarga mustahkamlik;
  
• 
  yeyilishga qarshilik;
  
• 
  shkiv bilan ishonchli ilashish;
  
• 
  narxining arzonligi.
  

Eng ko`p tarqalgan tasmalar – prorezinali tasmalar. Ularning asosiy elementlari gazlama-rezinali va shnur-rezinali bo`ladi. Ular ichida shnurli tasmalarning FIK katta, egiluvchanroq va uzoq xizmat qiladi.

Shkivlar cho`yandan, po`latdan, alyuminiy qorishmalaridan, plastmassadan va boshqalardan tayyorlanadi. Diametrlari standartlashtirilgan.

Afzalliklari:

• 
  konstruktsiyasi sodda;
  
• 
  katta masofalarga (15 m gacha) harakatni uzatish imkoniyati;
  
• 
  katta aylanish chastotalarida ishlash imkoniyati;
  
• 
  ishining silliqligi va shovqinsizligi;
  
• 
  vibratsiya va urilishlarni kamaytirish;
  
• 
  tasmaning sirpanishi evaziga mexanimlarni ortiqcha yuklamadan himoyalash.
  

Kamchiliklari:

• 
  uzatmadagi shkivlarning radial o`lchamlari kattaligi;
  
• 
  tasmalarning uzoq xizmat qila olmasligi;
  
• 
  tasmalarning sirpanishi uchun doimiy uzatish nisbatini ta`minlay olmasligi;
  
• 
  val va podshipgiklarda yuklamaning ko`pligi.
  

Tasmali uzatmalarning geometrik parametrlariga quyidagilar kiradi (12.8-rasm):

– shkivlar diametri d₁ va d₂;

– o`qlar orasidagi masofa a;

– tasmaning hisoblangan uzunligi L_p;

– tasmaning kichik shkivni o`rab olish burchagi α₁.