Маъруза №2 Мавзу: Курилишни индустрлаштириш

ҳ
18- расм. Элементларни ўлчамлари.
1-тўсин; 2-модул ўқ;

Lн - номинал ўлчам. ;Lк-конструктив ўлчам; Lҳ- ҳақиқий ўлчам; δ – чок
Номинал ўлчам қуйидаги формула ёрдамида топилади.

Lн = К х М (3.1)

Бу ерда К – бутун сон. Конструкция ёки бирор-бир элементни лойиҳа ўлчамига конструктив ўлчам дейилади.
Конструктив ўлчам номинал улчамдан « δ » конструктив чок билан фарқ қилади, ва у қуйидаги формула ёрдамида топилади.

Lк = Lн – δ (3.2)

Ҳақиқий ўлчам – конструкцияни ёки бирор-бир элементни конструктив ўлчамидан рухсат этилган хатоликка фарқ қилувчи ўлчамдир. Бу қуйидаги формула ёрдамида аниқланади.

Lҳ = Lн – δ С/2 (3.3)

Масалан: Ковакли плитанинг номинал ўлчами Lн=6000мм, конструктив чок б=20 мм бўлса конструктив ўлчами Lк=6000-20=5980мм бўлади.

Фуқаро биноларини қурилма ва унсурларини модул ўқларига боғлаш.
Бино ва иншоотларни лойиҳалашда, яъни бинонинг бош кўриниши, қирқими ёки режасини чизишда дастлаб қоғозга модул ўқлар туширилади. Модул ўқларга нисбатан бинонинг қурилмалари, конструктив элементлари ва бошқалар жойлаштирилади. Шу сабабли биноларни қурилмаларини, элементларини модул ўқларга нисбатан тўғри боғлаш лойиҳалаш ва қурилишда муҳим аҳамиятга эга.
Модул ўқларга боғлаш деб бинонинг қурилмасини, конструктив элементини режада ёки қирқимда модул ўққа нисбатан жойлашиш жараёнига айтилади. Қисқача қилиб айтганда модул ўққа боғлаш деб, модул ўқдан бинонинг қурилмасини геометрик ўқигача ёки четки қиррасигача бўлган масофага айтилади.
Деворлари юк кўтарувчи биноларни лойиҳалашда модул ўқларга боғлашни қуйидаги услублари қўлланилади:
1. Ташқи юк кўтарувчи деворни ички сирти модул ўқдан ички юк кўтарувчи деворни номинал қалинлигини ярмига тенг масофада бўлиши лозим (19. а - расм.)
2. Ички юк кўтарувчи деворни геометрик ўқи модул ўқ билан бир текисликда ётади (19. а - расм.)
3. Юк кўтармайдиган ёки ўзини-ўзи кўтариб турувчи ташқи деворларни ички сирти модул ўқлар билан бир текисликда ётади. (19. б - расм.)
Каркасли биноларни лойиҳалашда модул ўқларга боғлашни қуйидаги услублари қўлланилади:
1. Каркасли биноларни ўрта қатордаги устунларини оғирлик марказини геометрик ўқи модул ўқлар билан бир текисликда ётади. (19. в - расм.)
2. Агар каркасли биноларни четки қатор устунларини устидан тўсинлар қўйилган бўлса, у ҳолда устунларни ташқи сирти модул ўқлар билан бир текисликда ётади (нол боғлам) . (19. в - расм.)
3. Агар каркасли биноларни четки қатор устунларини консолига тўсинлар монтаж қилинган бўлиб, тўсин консолига ораёпмалар қўйилган бўлса, устунларни ички сирти модул ўққа нисбатан ўрта қатордаги устунни ярмига тенг масофада бўлиши лозим. (19. г - расм.)




19. – расм. Бино деворларини модул ўқларга боғлаш услублари.
а – бўйлама юк кўтарувчи деворларни модул ўқларга боғлами; б – кўндаланг юк кўтарувчи деворларни модул ўқларга боғлами; в ва г– каркасли бино устунларини модул ўқларга боғлаш.
6-маъруза.