Ma’ruza 18. Adsorberlar konstruksiyasi. Nasadka turlari. Reja : Davriy adsorberlar 2

18.4-rasm. Harakatchan adsorbent qatlamli adsorber.
1-sovutkich; 2-taqsimlovchi tarelka; 3-isitkich; 4-shlyuzli tamba; 5-o‘tkir bug‘ taqsimlagich; 6-
bosh-lang‘ich eritma taqsimlagich.
 
 
Bir pog‘onali, mavhum qaynash qatlamli adsorber 
konstruksiyasi 18.5-
rasmda keltirilgan. Bunday qurilmalarda adsorbent mavhum qaynash holatida 
bo‘ladi va u uzluksiz ravishda tegishli panjara ustiga uzatilib turiladi. 
Adsorber vertikal silindr qobiqdan va uni ichiga o‘rnatilgan separator va gaz 
taqsimlovchi panjaradan iborat. Separator chang ushlash vazifasini bajaradi. 
Adsorbent qurilmaning tepasidagi truba orqali yuklanadi va silindrik qobiqning 
past qismida o‘rnatilgan shtutserdan chiqariladi. Boshlang‘ich bug‘-gaz 
aralashmasi qurilmaning konussimon tubidagi shtutserdan tegishli panjara ostiga 
yuboriladi. Albatta, bug‘-gaz aralashmaning tezligi adsorbent zarrachasining 
mavhum qaynash tezligidan yuqori bo‘lishi kerak. Adsorbent bilan o‘zaro ta’sirda 
bo‘lgan bug‘-gaz aralashmasi separatordan o‘tib, tepa qismidagi shtutserdan chiqib 
ketadi. 
Bunday adsorberlarda adsorbent zarrachalari intensiv aralashadi va qatlamda 
bo‘lish vaqti har xildir. Bu esa, adsorbentning notekis to‘yinishiga sababchi 
bo‘ladi. 
Undan tashqari, fazalarning yo‘nalishi bir tomonlama bo‘lsa, gaz fazasida 

---

adsorbent qatlamidagi o‘rtacha konsentratsiyaga mos keladigan muvozanat 
holidagi konsentratsiyadan kam bo‘lgan adsorbtivning konsentratsiyasiga erishish 
ancha murakkab. 
Bir pog‘onali adsorber kamchiliklari ko‘p pog‘onali, qarma-qarshi yo‘nalishli 
qurilmalarda bartaraf qilingan. 
18.5-rasm. Uzluksiz ishlaydigan, birpog‘onali mavhum qaynash qatlamli adsorber. 
1 - qobiq; 2 - gaz taqsimlagich; 3 – chang yig‘gich. 
Ko‘p pog‘onali, mavhum qaynash qatlamli adsorber 
18.6-rasmda 
tasvirlangan. Bu qurilma kolonna tipida bo‘lib, ichida quyilish patrubkali gaz 
taqsimlovchi tegishli panjaralar joylashtirilgan. Quyilish patrubkalari bir vaqtning 
o‘zida tamba vazifasini o‘taydi, ya’ni gaz oqimini o‘zidan o‘tkazmaydi. Adsorbent 
qurilmaning tepasidagi shtutserdan eng yuqori tarelkaga uzatiladi va undan so‘ng 
pastda o‘rnatilgan tarelkalarga quyilish patrubkasi orqali birin-ketin o‘tadi. Eng 
pastdagi tarelkadan shlyuzli tamba orqali tashqariga chiqarib yuboriladi. 
Boshlang‘ich bug‘-gaz aralashma esa adsorberning pastki qismidagi 
shtutserdan kiritiladi va tepadagidan chiqariladi. 
Bu turdagi qurilmalarda bug‘-gaz aralashma ko‘ndalang kesim bo‘ylab bir 
tekisda taqsimlanadi va fazalar o‘rtasida intensiv massa almashinish yuz beradi. 
Natijada, adsorbentning to‘yinishi bir xil va eng katta yutish qobiliyatiga ega 
bo‘ladi. 
Bir pog‘onali adsorberlardan farqli, ko‘p pog‘onali qurilmalar ideal siqib 
chikarish sxemasida ishlaydi. Bu hol adsorbsiya jarayonini fazalar qarama-qarshi 
yo‘nalishida olib borish imkonini yaratadi. 

---