Ma’ruza 18. Adsorberlar konstruksiyasi. Nasadka turlari. Reja : Davriy adsorberlar 2

---

Ma’ruza 18. Adsorberlar konstruksiyasi. Nasadka turlari. 
Reja
: 
1. Davriy adsorberlar 
2.
 
Mavhum qaynash qatlamli adsorber 
3.
 
Bir va ko‘p pog‘onali, mavhum qaynash qatlamli adsorber 
Jarayonni tashkil etish bo‘yicha adsorberlar 2 guruhga bo‘linadi: davriy va 
uzluksiz. 
Davriy adsorberlar 
qo‘zg‘almas va mavhum qaynash qatlamli bo‘ladi.
18.1-rasm. Qo‘zg‘almas qatlamli adsorber. 
1
-qobiq; 2-kolosnikli panjara; 3-halqasimon truba; 4-adsorbent
 
 
Vertikal silindrik adsorber
- davriy ishlaydigan adsorberlarning eng ko‘p 
tarqalgan konstruksiyasidir (18.1-rasm).
Kolosnikli panjara 2 ga qurilma tepa qismidagi lyuklar orqali adsorbent 
granulalari yuklanadi. Qurilmaning pastki qismidagi lyuklar orqali esa, ishlatib 
bo‘lingan adsorbent to‘kiladi. Bu turdagi adsorberlar bug‘-gaz aralashma va 
suyuqlik eritmalarini tozalash uchun ishlatiladi. Boshlang‘ich aralashma va o‘tkir 
bug‘ni uzatish uchun adsorberda tegishli shtutserlar o‘rnatilgan. Odatda, 
boshlang‘ich eritma adsorberning halqasimon trubasi 3 orqali pastdan yuqoriga 
harakatlantiriladi. Bug‘-gaz aralashmasi esa, yuqoridan pastga qarab uzatilishi 
mumkin. Bunday qurilmalarda, desorbsiya jarayonida o‘tkir bug‘ halqasimon truba 
3 orqali yuboriladi. 
Bu turdagi adsorberlarda adsorbsiya jarayoni 4 bosqichda o‘tadi: adsorbsiya, 
desorbsiya, quritish va adsorbentni sovitish. Jarayon tugagandan so‘ng, ishlatilib 

---

bo‘lingan adsorbentni qayta tiklash masalasi paydo bo‘ladi. Adsorbentdan yutilgan 
moddani desorbsiyalash texnologik jarayonning zarur bosqichidir. Ushbu 
bosqichda birdaniga ikkita masala echiladi: adsorbentni qayta tiklash va moddani 
ajratib olish. 
Desorbsiyalashning asosiy usuli bu to‘yingan suv bug‘i yordamida 
adsorbentdan yutilgan komponentni siqib chiqarish. Desorbsiya jarayoni tezligini 
oshirish uchun jarayon yuqori temperaturalarda o‘tkaziladi. 
Vertikal, qo‘zg‘almas halkasimon adsorbent qatlamli adsorber 
- 
bug‘-gaz 
aralashmasidan komponentlarni yutish uchun mo‘ljalangan (18.2-rasm). Adsorber 
vertikal qobiq 1 dan iborat bo‘lib, uning ichida ichki 2 va tashqi 3 panjaralar 
orasiga adsorbent 4 joylashgan bo‘ladi. Absorbsiya bosqichida bug‘-gaz 
aralashmasi adsorberning pastki qismiga beriladi va halqasimon adsorbent 
qatlamining kesimi bo‘yicha taqsimlanadi. Adsorbent qatlamidan o‘tib, tozalangan 
bug‘-gaz aralashma markaziy patrubkadan chiqib ketadi. Desorbsiyalash 
bosqichida suv bug‘i adsorberning markaziy patrubkasi orqali uzatiladi. 
Desorbsiyalangan komponent va suv bug‘larining aralashmasi qurilmaning pastki 
qismidagi shtutser orqali chiqariladi. Adsorbentni quritish uchun issiq, sovitish 
uchun esa - sovuq havo yuboriladi. Adsorbent sovutilgandan so‘ng sikl yana 
qaytadan takrorlanadi. Adsorbentni yuklash qurilmaning tepasidagi lyuk, to‘kish 
esa-pastki techka orqali amalga oshiriladi.