Ma’ruza-15 Mавзу: Юқори қаршиликка эга бўлган ўтказгич материал элементлари Режа

Ma’ruza-15
Mавзу: Юқори қаршиликка эга бўлган ўтказгич материал элементлари
Режа

1. 
   Юқори қаршиликкка эга бўлган қотишмалар.
   
2. 
   Темир асосидаги қотишмалар.
   

Kалит сузлар: Манганин, константан, нихром, фехраль, хромаль, контакт потенциаллар фарқи .
Юқори қаршиликкка эга бўлган қотишмалар. Юқори қаршиликка эга бўлган қотишмаларга нормал температурада қиймати 0,3 мкОм·м кичик бўлмаган материаллар киради. Улар резисторлар, турли датчиклар, термопаралар, электр қиздиргич элементлар ва бошқалар ясашда ишлатилади.
Икки ёки ундан кўп металлардан иборат қотишмаларда нинг ортиши фақат улар қаттиқ эритма ҳосил қилган холларидагина юз беради. Яъни қотиш жараёнида бирлашган кристалл ҳосил бўлади ва бир металл атоми иккинчисининг кристалл панжарасига киради.
Турли кимёвий таркибга эга бўлган икки металл эритилганда, ҳар бирининг таркиби фоизи ўзгариши натижасида бир металл атоми иккинчисининг фазовий панжарасига кириши сабабли, қаттиқ эритмалар ёки турли кимёвий тузилмага эга бўлган бирикмалар (дальтонидлар) ҳосил бўлади. Биринчи турга Cu- Ni тизимидаги қотишма мисол бўла олади. нинг қотишма таркибидаги компонент фоизининг ўзгаришига боғлиқлиги 3.3-расмда ифодаланган.
Mg-Zn тизимида компонент фоизининг ўзгариши турли кимёвий бирикмалар ҳосил бўлишига олиб келади. Mg-Zn тизимидаги қотишмадаги кимёвий бирикмалар тури ва га боғлиқлиги 3.4–расмда келтирилган. функция эгри чизиғида сингумер нуқталар кузатилади; бу нуқталар оралиғида қотишма таркибининг функцияси текис эгри чизиғни ифодалайди.
Агар икки металл қотишмаси ажралган кристалл (яъни, қотишма компонентлари қаттиқ эритма ҳосил қилса ва кристалл панжара бузилмаса) ҳосил қилса, у ҳолда қотишма си силжишнинг арифметик қоидаси билан аниқланади.
Қотишмалар электр ўлчов асбоблари ва намунавий резисторларда қўлланилганда, юқори солиштирма қаршилик дан ташқари, нинг вақт бўйича барқарорлиги, солиштирма қаршиликнинг кичик температура коэффициенти талаб қилинади. Электр қиздиргич асбоблар учун қотишмалар ҳавода юқори температураларда ( 1000 ⁰С ва ундан юқори) узоқ вақт ишлаши талаб қилинади. Кўп ҳолларда қотишмалардан жуда кичик диаметрли эгилувчан симлар ясалади.