|
MA’RUZA №13.
13-mavzu. Shahar turar joy uylarining energiya samaradorligi.
Ma’ruza rejasi:
An’anaviy turar uy-joylarning iqlim sharoitiga moslashuvi, Qo’llanilgan xom ashyolar va qurilish texnologiyalari.
Insolyatsiya va aeratsiya maslalari.
Aqlli binolarda energo tejamkor texnologiyalar va materiallar.
Suvni qayta ishlatish.
Bugungi kunda respublikada ishlab chiqarilayotgan elektr energiyasining 40 foizi isitish va yoritishga sarflanadi. Isitish uchun 1 kv. m maydonda O‘zbekistonda o‘rtacha 400 kVt/soat elektr energiyasi iste’mol qilinsa, rivojlangan mamlakatlarda 170 kVt/soat elektr energiyasi iste’mol qilinadi.
2005 yildan 2015 yilgacha turar-joy va jamoat binolari asosiy energiya iste'molining 34 foizini tashkil etdi. Bu taxminan 16,4 million tonna neft ekvivalenti (oyoq barmog'i). Uy-joy sektorida energiya tejash salohiyati 9 - 10 Mtoe ni tashkil etadi, boshqacha aytganda, iste'molni taxminan 20% ga kamaytirish mumkin. Bu borada 2017-yildan buyon amalga oshirilayotgan Global ekologik fond va Qurilish vazirligi bilan hamkorlikda amalga oshirilayotgan “O‘zbekistonda energiya tejamkor qishloq uy-joy qurilishini rivojlantirishga ko‘maklashish” loyihamiz e’tiborga loyiq. Loyihani amalga oshirish natijasida maishiy energiya iste'moli va issiqxona gazlari chiqindilari kamayishi kutilmoqda.
“O‘zbekistonda energiya tejamkor qishloq uy-joylari qurilishini rivojlantirishga ko‘maklashish” loyihasi doirasida Samarqand, Surxondaryo, Farg‘ona, Xorazm va Buxoro viloyatlarida energiya tejamkor, kam energiya sarflaydigan 800 ta uch xonali uy-joy qurildi. Har bir bunday uyda yorug'lik ehtiyojlari uchun 300 vatt quvvatga ega fotovoltaik stantsiyalar (PVP) o'rnatiladi va ishlaydi. Bunday uylarning o‘ntasida 200 litr hajmli quyosh suv isitgichlari o‘rnatilgan.
Ushbu uylarda energiya sarfini kamaytirish, shuningdek, yuqori sifatli maxsus qurilish materiallaridan foydalanish, yopiq inshootlarni izolyatsiyalash, deraza muhrlari, xona haroratini avtomatik boshqarish va boshqalar orqali erishiladi.
Biroq, qurilish energiyasini iste'mol qilishning bu darajasi 3 yildan 5 yilgacha davom etadi va keyin o'sishni boshlaydi. Energiya samaradorligini pasaytirish sabablarini aniqlash uchun energiya tadqiqotini o'tkazish kerak. Shuning uchun o'rtacha har to'rt yilda bir marta energiya auditini o'tkazish tavsiya etiladi.
2020-2021 yillarda loyihamiz qurilgan namunaviy uylarning energiya auditini o‘tkazishni nazarda tutadi.
Energiya auditi davomida maxsus jihozlardan foydalangan holda mutaxassislar binolar va inshootlar tomonidan energiyani etkazib berish, taqsimlash va iste'mol qilish tizimlarini tekshiradilar. Olingan ma'lumotlar asosida mutaxassislar iste'mol va energiya samaradorligining joriy darajasini baholaydilar, iste'mol qilingan yoqilg'i-energetika resurslariga xarajatlarni tejash imkoniyatlarini o'rganadilar, energiya resurslari va boshqa vositalar tannarxini pasaytirish bo'yicha texnik, tashkiliy va iqtisodiy chora-tadbirlarni ishlab chiqadilar.
Energiya auditi issiqlik va elektr energiyasining haqiqiy yillik iste'molini aniqlaydi. Bu, shuningdek, bog'liq issiqxona gazlari emissiyasi darajasini va aholining energiya iste'moli uchun to'lovlarni aniqlashga yordam beradi. Olingan ma’lumotlar ushbu binolarni 2018-yilda davlat dasturi doirasida o‘xshash iqlim sharoitida qurilgan namunaviy qishloq uylari bilan solishtirishga yordam beradi.
Energetika audit kompaniyasi vakilining so'zlariga ko'ra, dala tadbirlari o'rganilayotgan har bir uyda taxminan 8-10 soat davom etadi va uy xo'jaliklari egalarining bevosita ishtirokida o'tkaziladi.
Energiya iste'molining haqiqiy ko'rsatkichlarini, binolarning issiqlik ko'rsatkichlarini aniqlash uchun zamonaviy o'lchash uskunalari yordamida instrumental tadqiqotlar o'tkaziladi. Shu bilan birga, mahalliy o'lchash asboblari ham qo'llaniladi. Bino konvertlari, asosiy elektr komponentlari va isitish tizimlarining asosiy jihozlarini termal tasvirlash tadqiqotlari o'tkaziladi.
Global ekologik fond va Qurilish vazirligi bilan hamkorlikda amalga oshirilayotgan “O‘zbekistonda energiya tejamkor qishloq uy-joy qurilishini rivojlantirishga ko‘maklashish” loyihasi doirasida 800 ta energiya tejaydigan uylar: Samarqand viloyatida 176 ta, Surxondaryoda 185 ta uy-joy qurildi. , Farg‘onada 206 uy, Xorazmda 112 va Buxoro viloyatlarida 121 uy. Ulardan energetika auditi besh pilot hududdagi 60 ta uy-joy hamda 2018-yilda Davlat dasturi asosida qurilgan oddiy namunaviy uy-joylarni qamrab oladi.Ushbu yondashuv energiya tejamkor uylarni an’anaviy uylar bilan solishtirish va energiya tejamkorligidan foydalanish samaradorligini tahlil qilish imkonini beradi. issiqlik va elektr energiyasi iste'molini kamaytirishda kam uglerodli texnologiyalar qishloq uylarida energiya.
COVID-19 pandemiyasi va jahon iqtisodiyotida kutilayotgan pasayish sharoitida Oʻzbekiston hukumati iqtisodiyotni jadal rivojlantirishga qaratilgan boʻlib, bu yangi energiya quvvatlarini ishga tushirish, mavjud resurslardan ham sanoatda samarali foydalanishni taqozo etadi. ob'ektlar va turar-joy sektorida.
Energiya auditini keng joriy etish, qayta tiklanadigan energiya manbalaridan foydalanish hali toʻliq oʻzlashtirilmagan muhim zaxiralardan biri boʻlib, bu kelajakda tabiiy gaz va neft taqchilligi muammosini hal qilishga xizmat qiladi va mutaxassislarning fikricha. , iste'molchilarning energiya xarajatlarini ikki baravar oshirishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
