Маъруза №10 мавзуси

 
Артерияларнинг тараққиёти. 
Филогенезда сувда яшовчи ҳайвонларда жабралар бўлиб, қуруқликда яшовчи 
ҳайвонларда ўпканинг ҳосил бўлиши натижасида: кичик қон айланиш 
доираси ҳосил бўлади. Қон томирлар тараққиёти (онтогенез) филогенетик 
тараққиётни қисқа муддат ичида қайтариб ўтади. Тараққиётнинг бошланғич 
даврида чап қоринчадан артерия пояси (truncus arteriosus) йўналади. Бу поя 
иккита вентрал аортага бўлинади. Ҳар бир вентрал аортадан ён тарафга 6 
жуфт аорта равоқлари ажралади. Бу равоқларнинг дорзал қисми эса дорзал 
аорта поясини ҳосил этади. Ҳар икки тарафдаги дорзал аорталар яқинлашиб, 
пастки учи билан қўшилади ва тоқ тушувчи аортани ташкил этади. Truncus 
arteriosus фронтал тўсиқ воситасида бўлиниб, олд тарафда жойлашган ўпка 
поясига ва орқа тарафда кўтарилувчи аортага ажралади. 6 - нчи аортал жабра 
равоғи ўпка пояси билан қўшилган бўлиб, ўпка артериаларига айланади. Чап 
тарафдан 6 равоқ дорзал аорта билан алоқасини сақлаб қолади ва ductus 
arteriosus га айланади. 1, 2 аортал жабра равоқлари атрофияга учрайди. Чап 
тарафдаги 4 аорта жабра равоғи, қисман шу тарафдаги вентрал аорта ва 

---

105 
қисман чап дорзал аорта билан биргаликда - аорта равоғини ҳосил этади. Ўнг 
тарафдаги 4 аортал жабра равоғи - ўнг ўмров ости артериясига айланади. 3 
аортал жабра равоғи ва дорзал аортанинг шу равоқлардаги юқориги қисми, 
ҳар икки тарафда ички уйқу артерияларини ҳосил этади. Ўнг вентрал 
аортанинг 4 равоқдан остки қисми - ўнг елка калла стволи truncus 
brachiocepholicus га айланади. Шу соҳадаги ўнг вентрал аорта қисми - аорта 
равоғини ҳосил этишда қатнашади. 3 ва 4 равоқлар орасидаги вентрал 
аортанинг қисми, ҳар иккала тарафда умумий уйқу артериясини ташкил 
этади. 3 равоқдан юқориги вентрал аорта қисми - ташқи уйқу артериясини 
ҳосил этади. Ўнг тарафдаги дорзал аортанинг 3 равоқдан пасти, чап тарафда 
эса 3 ва 4 равоқлар орасидаги дорзал аорта қисми атрофияга учрайди.