Маъруза 1 таркиби

Cигналларга рақамли ишлов бериш асослари Сигналларга рақамли 
ишлов беришдан мақсад турли ўзгартиришлар орқали уларни самарадорлик 
билан узатиш, сақлаш ва ахборотни ажратиб олишдан иборатдир. Кейинги 
вақтларда кенг ривожланган сигналларга рақамли ишлов бериш усуллари 
бир қатор афзалликларга эга:
 умуман олганда сигналларга ишлов беришнинг ҳар қандай 
мураккаб алгоритмларини амалга ошириш мумкинлиги ва ушбу 
сигналларга ишлов бериш алгоритмларини реал вақтда амалга 
ошириш имкониятини берувчи элементлар базаси борлиги;
 рақамли қурилмалар юқори аниқликда ишлаш имкониятини 
берувчи алгоритмларнинг яратилганлиги ва мавжудлиги;
 назарий жиҳатдан узатилаётган хабарларни ҳалақитбардош 
кодлардан фойдаланиб узатиш ва сақлаш натижасида хатосиз 
қайта тиклаш имкониятининг борлиги.
Юқоридаги афзалликларни амалга ошириш дискрет сигналлар ва 
элементар занжирлар ҳақидаги асосий маълумотларга эга бўлиш даражасига 
боғлиқ.
Қаршиликлар 
Резисторларнинг ишлаши материаллардан ўтаётган электр токига 
қаршилик қилиш ҳусусиятига асосланган. Резисторлар вазифасига кўра 
умумий, прецизион, юқори частотали, юқори мегаомли, юқори вольтли ва 
махсус, ишлатилиш хусусиятларига кўра эса, температура ва намликка 
бардошли, вибрацияга ва зарбга чидамли, юқори даражада ишончли бўлиши 
мумкин. Резисторлар қаршиликнинг ўзгариш характерига кўра ўзгармас ёки 
ўзгарувчан, шу жумладан, созланувчи бўлади (1.1–расм). 

---

Ҳайдаров А.Ҳ. Ааналог ва ракамли электроника  
5 
1.1 –расм. Резисторларнинг электр схемаларда шартли белгиланиши:
ўзгармас (а), ўзгарувчан (б), созланувчи (в), темистор (г) ва варистор (д). 
Ўзгармас резисторлар радиоэлектрон аппарат (РЭА)ларни йиғишда, 
созлашда ва ишлатишда ўз қаршилигини ўзгартирмайди, ўзгарувчи ва 
созланувчи қаршиликли резисторларда эса мос равишда махсус мослама 
(бурама ёки червякли ўққа маҳкамланган контакт сурилгич)лари б ўлади. 
Интеграл микросхемалар резисторларини ясашда унинг геометрик 
ўлчамларининг кичиклиги сабабли мўлжалланган қаршиликни олиш 
имконияти бўлмайди. Шунинг учун механик усуллар билан ёки лазер нури 
ёрдамида геометрик ўлчамларини қисқартириб, резистор қаршилиги талаб 
этилган номиналга келтирилади.