Ma’ruza №1 Mavzu: Kirish. Yer osti kon lahimlari haqida umumiy ma’lumotlar. Dars maqsadi

Tozalash lahimlari.

Tozalash lahimlari – o‘yish amalga oshiriladigan foydali qazilma qatlami yoki uyumlari (belgilanganidek, yondosh jinslarni tarashlamasdan) bo‘ylab o‘tkaziladigan lahimlar. Tozalash lahimlari kenglikda uzluksiz yoki vaqti-vaqti bilan siljiydi (qayta tiklanadi), ularning ko‘ndalang kesim shakli va uzunligi ishlanayotgan qatlam, rudali jismlar, uyumlar qalinligi va tushish burchagiga va texnologiyalarga bog‘liq; tozalash lahimlariga lavalar (kon qazish yo‘llari) va kamyeralar kiradi.

Lava – katta masofali (bir necha o‘n metrdan yuzlab bir necha yuzlab metrgacha) yer osti tozalash lahimi, bir yoni foydali qazilma massividan (lava qazish joyidan), boshqa bir yoni to‘lg‘azma matyerial devoridan yoki ishlangan kenglikning o‘pirilgan jinslaridan hosil bo‘lgan. Lava transportli (tortib oluvchi yoki konveyerli) va shamollatuvchi o‘yilgan shtreklarga (yurish yo‘llari – tushish, ko‘tarilish bo‘ylab surilishida) yoki tor yo‘llarga chiqishga ega.

Lavaning quyidagi asosiy elementlari mavjud: zaboy (qazish joyi) – ishlanayotgan foydali qazilma yuzasi; ishlangan kenglik – foydali qazilma massivining chiqarib olingan qismi; ishchi kenglik – zaboy tekisligi va mustahkamlagich (krep) bilan tutib turiladigan ishlangan kenglik o‘rtasidagi maydon; zaboy oldi kengligi – zaboyga bevosita tutashgan ishchi kenglik qismi.