Ma’ruza №1 Mavzu: Informatika fani, uning predmeti, asosiy masalalari va yo’nalishlari

Operatsion tizim foydalanuvchidan bu murakkab va unga kerak bo‘lmagan tafsilotlarni yashiradi va unga ishlashi uchun qulay bo‘lgan interfeysni taqdim etadi. Tizim, shuningdek, turli yordamchi harakatlar, masalan, fayllarni ko‘chirish yoki chop etishni ham bajaradi. Operatsion tizim tezkor xotiraga hamma dasturlarni yuklashni amalga oshiradi, ular ishlay boshlashi bilan boshqarishni ularga topshiradi, bajarilayotgan dasturlarning so‘rovi bo‘yicha turli harakatlarni bajaradi va tezkor xotirani yakunlangan dasturdan tozalaydi.

Operatsion tizim foydalanuvchidan bu murakkab va unga kerak bo‘lmagan tafsilotlarni yashiradi va unga ishlashi uchun qulay bo‘lgan interfeysni taqdim etadi. Tizim, shuningdek, turli yordamchi harakatlar, masalan, fayllarni ko‘chirish yoki chop etishni ham bajaradi. Operatsion tizim tezkor xotiraga hamma dasturlarni yuklashni amalga oshiradi, ular ishlay boshlashi bilan boshqarishni ularga topshiradi, bajarilayotgan dasturlarning so‘rovi bo‘yicha turli harakatlarni bajaradi va tezkor xotirani yakunlangan dasturdan tozalaydi.

• Operatsion tizimlar quyidagi faktorlar bo`yicha klassifikatsiya qilinadi:
• Bir vaqtda ishlaydigan foydalanuvchilar soniga ko’ra;
• Protsessorlar soniga ko’ra: bir protsessorli va ko`p protsessorli OTlarga bo’linadi;
• OT kodi razryadliligiga ko’ra: 8-razryadli, 16-razryadli, 32-razryadli, 64-razryadli OTlarga bo’linadi;
• Interfeysning ko`rinishiga ko’ra: buyruqli va ob`ektga yo`naltirilgan OTlarga bo’linadi;
• Foydalanuvchining EHMga kirishiga ko`ra: paketli qayta ishlash, vaqt bilan bo`linishi, real vaqtga;
• Zahiralardan foydalanishiga ko`ra: tarmoqli, lokal OTlar.

Klassifikatsiyaning birinchi belgisiga muvofiq, bir vaqtni o’zida bir qancha foydalanuvchilar turli terminallardan EHM axborot resurslaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo’ladi. Bunga misol qilib OS/390 meyinfreymlarda ishlatiluvchi OTni keltirish munkin.
Ikkinchi belgiga muvofiq, ko`p protsessorli OTlar bir protsessorlidan farqli ravishda u yoki bu vazifani hal etish uchun bir necha protsessorlar zahiralari rejimini taqsimlashni qo`llab-quvvatlaydi.
Uchinchi belgi operatsion tizimlarni 8-, 16-, 32- va 64- razryadlilarga bo’ladi. Bunda operatsion tizim razryadliligi protsessor razryadliligidan oshib ketmasligi kerak.
To’rtinchi belgiga muvofiq, OT foydalanuvchi interfeysning ko’rinishiga ko`ra ob`ektli-yo`naltirilgan (odatda grafik interfeys bilan) va buyruqli (matnli interfeys bilan)ga bo`linadi.