Расм 7.4. Каталитик нейтрализатор НКД-241:
1-корпус; 2- реактор; 3- сетка; 4- иссиқлик ажратгич;
5- катализатор; 6- фланец.
Корпуси полий цлиндрни билдирса, реактор иккита металли панжара қувур кўринишида букланган тўридан ташкил топган. Реакторга 9 кг алюмо платинали катализатор ШПК-2 қўйилади. Ишланиб бўлинган газлар, реакторни ички бўлимига киради, катализатор қатлами орқали ўтади, у ерда захарсизланиб, кейин атмосферага чиқарилади. Тозалашни самарадорлиги температура 3000С дан ошганда СО учун 75 %, углеводород 70 % ва алдогид 80 % бўлиши мумкин. Меёрий атмосфера шароитида ва двигатель аъзо тизимида бўлганда аэродинамик қаршилик 0.34106НС2/м8 катта бўлмайди.
Каталитик нейтраллар хисоби, асосан ишланиб бўлинган газларни тозалаш учун катализаторларни (м3) талаб қилинган сонини аниқлаш билан боғлиқдир.
Wk=Qт/Vоб (7.26)
бу ерда, Qт – нейтрализаторда тозаланаётган ишланган газларни харажати, м3/соат, Vоб-газ тозалагичдаги хажм тезлиги, катализатор кўринишига боғлиқ қабул қилинади, соат-1.
Газ тозалагични хажм тезлиги, катализаторни химиявий активлигига ва каталитик элементлар кўринишлари ва ўлчамларига ҳамда ишланадиган газларни таркибига боғлиқдир. Масалан, карбюраторли двигател нейтрализаторлари учун газ тозалагични хажм тезлиги алюминли-платинли каталитик элементлари золдир кўринишда диаметри 4-6 мм тайёрланган 100000 соат-1га тенг қабул қилинган.
Каталитик нейтрализаторларнинг камчилиги 2500С дан камбўлган температурада уларни катта самарадорликда бўлмаслигидир. У камчиликларни йўқотиш учун термокаталик нейтрализатор қўлланилади, унда катализаторда захарли компонентларни захарсизлантириш олиб борилади, керакли температурани махсус иситгич ёрдамида ушлаб турилади. Масалан, қора металлар металлургиясига қарашли ИГД институтининг термакатолик нейтрализатори тузилиши ёқилғи ва иситгични ишланган газларни 3500С дан пастда киргизишни кўрган ва у 5500Сда автоматик равишда ўчирилиши кўрилган яъни амалий катализаторни қиздиришда совуқ двигателни ишга тушириш вақтида ва бўш йўлда узоқ ишлаган вақтда фойдаланилади.
Катализатор ШПК-0.5 билан тўлдирилган мана бундай нейтрализаторни БелАЗ-540 га ўрнатилган Соколов Сарбой комбинатидаги тажрибалар шуни кўрсатадики, бўш ишлаганда ишланган газларни тозаланиш даражаси СО 70% ва алдогидлар 60 % ни ташкил қилади.
Каталитик нейтрализаторларнинг асосий камчиликлари бу азот окисига инертлигидир. Мана шунинг учун автоағдаргичлар келгусида комбинирован тозалагични каталитик қўлланиш термокаталитик, сажа ушлаб қолувчи, адсорбловчи ва бошқа усулларни қўлланиши мумкин, худди шунингдек двигател ишини ишланган газларни кам захарлилар билан ушлаб туриш усуллари ҳам қўлланиши мумкин.
Автоағдаргич БелАЗ-540А учун ЦНИИЛТД томонидан ишланган газларни тозалаш тартиби хосил қилинган ва тажрибадан ўтказилган. Улар ЯМЗ-240 двигатели коллекторига сувни юбориш, икки каталитик нейтрализаторлар НКД-241 ва суюқли (сувли) нейтрализаторларидан иборат бўлиб, кузовни икки қават орасидаги ёнларига ва олдига жойлаштирилган (расм 7.5).
Do'stlaringiz bilan baham: |