Marosim folklori

Majlisiyning ijodi. "Qissai Sayfulmulk" dostoni.


R E J A:

1. 
   Majlisiyning hayoti va adabiy faoliyati.
   
2. 
   “Qissai Sayfulmulk” dostoni.
   
3. 
   Dostonning g’oyaviy motivlari va obrazlari.
   

Majlisiy XV asrning oxirlari va XVI asrning birinchi yarmida o’tgan shoirdir. Uning xalq og’zaki adabiyoti materiallari asosida yaratgan “Qissai Sayfulmulk” dostoni XVI asr boshlaridagi o’zbek adabiyotining qimmatli yodgorliklaridan biridir.

Majlisiyning hayoti va faoliyati haqida faqat Hasanxo’ja Nisoriyning “Muzakkir ul-ahbob” (“Do’stlarni eslatuvchi”) tazkirasidagina ba’zi ma’lumotlar berilgan. Mana shu ma’lumotlarga ko’ra, Majlisiy asli xorazmlik bo’lib, keyinroq Buxoroga ko’chib borgan. Ubaydullaxon va uning o’g’li Abdulazizxonlar saroyida xizmat qilgan: “Mavlono Majlisiy-deydi Hasanxo’ja Nisoriy, - nadim va majlisoro kishi edi... so’z to’yini balog’at chavgoni bilan olur edi. Yaxshi ash’ori va marg’ub so’zlari bor. Qasidalari ko’p, yaxshi va latif g’azallari bor”.
Majlisiyning she’rlari Boburga ham manzur bo’lgan. Biroq, Hasanxo’ja Nisoriyning ma’lumotiga ko’ra, Bobur bilan Majlisiy orasida anglishmovchilik ro’y berib, ularning aloqalari tamomila uzilib qoladi. Voqea bunday bo’lgan ekan:
“Majlisiy,-deydi Hasanxo’ja Nisoriy,- Bobur podshohga bir qasida yozib majlisida o’qib beribdud, Bobur yetti ming tanga in’om qilish fikriga kelibdur. Bir hajviy to’rtlikkim, bir sababe bilan aytilibdur, Boburning xotiriga kelib so’rabdurkim: “Muhammad Solih bu she’rni nima uchun yozgandir?”. Majlisiyning ko’ngliga kelubdurkim, “ podshohga ma’qul bo’lganga o’xshaydi”, binobarin u “Bu ruboiyni men bitganmen, sahv bilan Muhammad Solih nomiga shuhrat topibdur” debdi. Boburning kayfiyati o’zgarib, qatlga hukm qilmoqchi bo’libdi, ammo avf tomonini olib, “Etti ming tangakim, she’rning siylasiga qaror qilib erdim, xun bahosiga ushlab qolinsin!...” debdi.
Majlisiyni majlisdan quvlabdi”.
Majlisiyning hayoti va faoliyati haqida hozircha bundan boshqa ma’lumotlar yo’q. Shuningdek, uning she’rlari ham bizga qadar saqlanib qolmagan yoxud hozirga qadar noma’lum bo’lib kelmoqda. Majlisiyning adabiy merosidan bizgacha yetib kelgan yagona asar uning “Qissai Sayfulmulk” dostonidir. Biz shoirning o’zbek adabiyoti tarixida tutgan o’rnini mana shu doston bilan belgilaymiz.

“