Markaziy asab tizimi fiziologiyasi

Ma’ruza 5. Nerv sistemasi tuzilishi va fiziologiyasi.
Orqa miyaning tuzilishi.
Bosh miya katta yarim sharlarining tuzilishi va fiziologiyasi.


MARKAZIY ASAB TIZIMI FIZIOLOGIYASI.

Bosh miya bilan orqa miyadagi nerv hujayralaridan o’simtalar boshlanadi; periferiyaga boruvchi nerv tolalari ana shu o’simtalardan iborat. Nerv tolalari turli yo’g’onlikdagi tutamlarni hosil qiladi. Nerv tolalarining shunday to’plami nerv deb ataladi.

Nervlar markaziy asab tizimini tanamizdagi turli organlar bilan bog’laydi. Qo’zg’alish nervlar orqali yo markaziy asab tizimidan ishlovchi organga yoki tanamizning turli qismlaridan markaziy asab tizimiga boradi.
Nervlar qo’zg’alishni qay tomonga o’tkazishiga qarab ikki guruhga bo’linadi.
Bir guruh nervlar qo’zg’alishni markaziy asab tizimidan ishlovchi organlarga o’tkazadi. Ular efferent (markazdan qochuvchi yoki harakatlantiruvchi) nervlar deb ataladi. Ikkinchi guruh nervlar ko’zg’alishni tanamizninig turli qismlaridan va turli organlardan markaziy asab tizimiga o’tkazadi. Ular birinchi guruh nervlardan farq qilib, afferent (markazga intiluvchi yoki sezuvchi) nervlar deb ataladi. Ko’pincha shu ikki xil nerv tolalari bir dastadan boradi, shu sababli ko’pchilik nervlarimiz aralash nervlardan hisoblanadi.