Marganez va uning birikmalarini olinishi va xossalari

Galliy Galliy – to‘rtinchi davrning o‘n uchinchi guruhiga mansub element. Atom raqami 31. Formulasi Ga. Oddiy modda shaklidagi galliy oqish-kumush tusli, yumshoq mo‘rt metall Biologik ahamiyati Galliyning biologik ahamiyati aniqlanmagan. Galliyning toksik xossasi juda past deb qaraydigan olimlar ham bor va uning yuqori toksik xususiyatga ega deb ta’kidlaydigan olimlar ham bor. Shunga qaramay, galliy bilan zaharlanish holatlari oz sonda bo‘lsa-da, har holda tibbiyotda bir necha marta qayd qilingan. Bunda zaharlangan bemor harakat susayishi, adinamiya, nafas olishning qiyinlashishi, keskin qo‘zg‘aluvchanlik singari klinik belgilarni namoyon qilishi kuzatilgan. Teriga galliy tushsa, o‘sha joy kulrang dog‘ bo‘lib yaqqol ajralib qoladi. Artib tashlash uchun ishqalansa u teri ichiga yanada ichkari kirishi mumkin. Shuning uchun galliy tekkan joyni yaxshilab sovunlab yuvib tashlash kerak

Olinishi Metall galliy olish uchun odatda CuGaS2 kimyoviy formulasiga ega bo‘lgan noyob mineral – gallit qayta ishlanadi. Bu mineralda mis sulfid va galliy sulfid aralashma ko‘rinishida saqlanadi. Gallit minerali ko‘pincha, xalkopirit, sfalerit va germanit minerallari bilan birga uchraydi. Galliyning sezilarli miqdori (1,5 % atrofida) ayrim toshko‘mir turlari tarkibida ham mavjud bo‘ladi. Shu tufayli, galliyni ko‘mirning yarimmetall rudalaridan ham olish usuli mavjud. Odatda elektroliz usuli bilan ajratib olinadi.

Itterbiy Itterbiy - Mendeleyev kimyoviy elementlar davriy jadvalning VI davr IIIB guruh elementi. Atom raqami 70. Yb (lotincha Ytterbium so‘zidan) formulasi bilan belgilanadi. Siyrak yer metallari turkumiga mansub (Ittriy guruhi). Qo‘llanishi. Itterbiyning ionlari to‘lqin uzunligi 1,06-1,07 mkm bo‘lgan yaqin infraqizil diapazonda lazer nurlarini hosil qilishda qo‘llanadi. Shuningdek, itterbiyning oksididan kuchli tolali lazerlar ishlab chiqarilishida foydalaniladi. Umuman olganda, itterbiyning lazer texnologiyalari uchun ahamiyati juda katta. Xususan, itterbiy ftoridning bariy ftoridi bilan monokrsitallik qotishmasini golmiy ionlari bilan legirlash orqali, kuchli lazer materiali hosil qilinadi.