Maqsadi va vazifalari

Axborot
— atrof-muHitdagi ob’ektlar, voqealar, ularning parametrlari, xususiyatlari va 
holati 
haqidagi
ma’lumotlar bo’lib, ularni axborot tizimlari (tirik organizmlar, boshqaruvchi 
mashinalar va shu kabilar) qabul qilib,foydalanadilar 
Biror ob’ekt yoki voqea haqidagi bitta axborot ma’lumoti (gazetadagi maqola, e’lon, xat, 
telegramma, hikoya, chizma, radioeittrish va shu kabilar) uni tushunish, unga qiziqish nuqtai-
nazaridan turli toifadagi kishilar uchun turlicha axborot miqdorida yetkaziladi. 

---

Axborot ma’lumotning tavsifi emas, u ma’lumot va uning iste’molchisi o’rtasidagi o’zaro 
munosabatni bildiradi. Iste’molchisiz ma’lumot ma’noga ega emas. Ma’lumot iste’molchi 
tomonidan o’zlashtirilgandagina axborotga aylanadi. 
Axborot turli shakllar va ko’rinishlarda mavjud bo’lishi mumkin.: 
❖
Matnlar, rasmlar, chizmalar, fotosuratlar ko’rinishida; 
❖
Yorug'lik nuri va tovush signallari ko’rinishida; 
❖
Radioto’lqinlar ko’rinishida; 
❖
Elektr va nerv impulslari ko’rinishida; 
❖
Magnit yozuvlari ko’rinishida; 
❖
Imo-ishora va mimika orqali; 
❖
Hid va ta’m ko’rinishida; 
❖
Avloddan avlodga o’tuvchi irsiy xromosomalar va shu kabilar ko’rinishida. 
Axborot xossalari nuqtai nazaridan qaralayotgan moddiy va nomoddiy dunyoning 
predmetlari, jarayonlari, voqealari informatsion ob’ektlar deyiladi.. 
Axborot qandaydir manbadan qabul qiluvchiga xabar yoki ma’lumot ko’rinishida ular 
o’rtasidagi aloqa kanali orqali uzatiladi. Manba xabarni uzatishida uni uzatiladigan signalga 
aylantirib kodlashtiradi. Ushbu signal aloqa kanali orqali uzatiladi. Natijada qabul qiluvchida 
qabul qilingan signal hosil qilinib, u qabul qilingan ma’lumotga aylantirilishi uchun signaldan 
asliga qaytarish maqsadida dekodlashtiriladi. 
Misollar: 
1.
Ob-havo prognozi ma’lumotlari axborot qabul qiluvchiga (teletomoshabinga) manbadan - 
meteorolog-mutaxassisdan aloqa kanali - televideniye signallarini uzatuvchi apparatura orqali 
televizorga uzatiladi; 
2.
Jonli mavjudot o’zining sezgi organlari (ko’zlari, quloqlari, burni, terisi, tili va shu kabilar) 
orqali tashqi dunyodan axborot oladi, uni muayyan ketma-ketlikdagi nerv impulslariga 
aylantiradi, nerv tolalari orqali uzatib, o’z xotirasida miyaning neyron strukturalari 
ko’rinishida saqlaydi, impulslarni qayta ishlash yoki tahlil qilish natijasida o’z harakatlarini 
boshqaradi yoki tovush signallari beradi, ya’ni o’z faoliyatda foydalanadi. 
Axborotni qayta ishlash - bir xil informatsion ob’ektlarni ba’zi algoritmlarni bajarish 
asosida boshqa informatsion ob’ektlardan olishdir. Axborotni qayta ishlash axborot ustida 
bajariladigan asosiy amallardan biri va axborot turli-tuman bo’lishi va uning ko’lamini (hajmini) 
oshirishning asosiy vositasidir. 
Axborot ustida quyidagi amallarni bajarish mumkin: 
Axborot ustida muayyan amallar bajarishga oid barcha jarayonlar informatsion jarayonlar 
deyiladi. 
Axborotni qayta ishlash vositalari - insoniyat tomonidan yaratilgan turli qurilmalar va 
tizimlardir, birinchi navbatda axborotni qayta ishlovchi univenrsal mashina - kompyuterdir. 
Kompyuterlar axborotni ba’zi algoritmlarni bajarish asosida qayta ishlaydilar. Tirik 
organizmlar va o’simliklar axborotni o’z sezgi organlari va tizimlari orqali qayta ishlaydilar.