|
Hisobot mazmuni
Talabalar to’liqjamlagichlarni foydalangan holda ikkilik qo‘shish amalini bajarishi kerak (laboratoriya ishlari daftarida va Electronics WorkBench dasturida). Topshiriq bo’yicha laboratoriya ishi hisoboti qog’oz shaklda (screenshot qilingan xolda) topshiriladi.
Variant №
|
Ikkilik qo‘shish amali
|
Variant №
|
Ikkilik qo‘shish amali
|
1.
|
11+21
|
17
|
15+23
|
2.
|
25+20
|
18
|
17+24
|
3.
|
13+23
|
19
|
19+25
|
4.
|
23+18
|
20
|
14+27
|
5.
|
15+25
|
21
|
12+29
|
6.
|
21+16
|
22
|
14+18
|
7.
|
17+27
|
23
|
17+16
|
8.
|
19+16
|
24
|
10+22
|
9.
|
12+22
|
25
|
24+11
|
10.
|
24+19
|
26
|
12+21
|
11.
|
14+24
|
27
|
18+15
|
12.
|
22+17
|
28
|
19+17
|
13.
|
16+26
|
29
|
13+28
|
14.
|
20+15
|
30
|
20+26
|
15.
|
18+17
|
31
|
18+21
|
16.
|
26+10
|
32
|
16+22
|
Mavzu: RS triggerlari va ularning qo`llanilishi.
Ishning maqsadi: RS trigger va ularning qo`llanilishini o`rganish.
Nazariy qism
Raqamli texnologiyalarning muhim elementlaridan biri bu trigger (inglizcha Trigger - latch, trigger). Trigger o'zi asosiy element emas, chunki u oddiyroq mantiqiy sxemalardan yig'ilgan. Triggerlar oilasi juda keng. Bu Triggerlar: T, D, C, JK, ammo barchasining asosi eng oddiy RS triggeridir.
RS triggerlarisiz o'yin konsolidan superkompyutergacha biron bir hisoblash moslamasini yaratish imkonsiz bo'lar edi. Triggerda ikkita kirish mavjud S (set) - sozlash va R (reset) - tiklash va ikkita chiqish Q-to'g'ridan-to'g'ri va Ǭ-teskari. Teskari chiqishda tepada chiziqcha bor. Trigger - bu ikki barqaror holatning birida o'zboshimchalik bilan uzoq vaqt bo'lishi mumkin bo'lgan bistable tizim. Rasmda 2YOKI-EMAS elementlarida bajarilgan RS-trigger ko'rsatilgan.
Xuddi shu tarzda, trigger 2VA-EMAS elementlarida bajarilishi mumkin.
Faqatgina farq shundaki, VA–YO’Q elementlaridagi trigger faollashadi, ya'ni u mantiqiy nol potentsiali bilan boshqa holatga o'tkaziladi. YOKI – YO’Q elementlarida to'plangan trigger mantiqiy birlik tomonidan faollashtiriladi. Bu mantiq eshiklari haqiqati jadvali bilan belgilanadi. S kiritishda ijobiy potentsial qo'llanilganda biz Q chiqishda yuqori, Ǭ chiqishda past potentsialni qo'lga kiritamiz. Shunday qilib, biz xotira yachekasikabi trigerga birlik yozdik. Toki R krishiga yuqori potentsial berilmagunga qadar triger holati o'zgarmaydi.
Trigger prinsipial sxemalarda quyidagicha tasvirlanadi.
Ikki kirish R va S, ikkita chiqish to'g'ridan-to'g'ri va teskari va T harfi trigerni anglatadi.
RS-trigerning ishlash printsipi 2VA - EMAS ikkita elementga yig'ilgan oddiy sxemada yaxshi aks etadi. Buning uchun bunday elementlarning to'rttasini o'z ichiga olgan 155LAZ mikrosxemasi ishlatiladi. Sxemadagi raqamlash mikrosxemaning chiqishlariga to'g'ri keladi. Kuchlanish manbai + 5V 14-chiqishga, minus esa mikrosxemaning 7-chiqishiga beriladi. Quvvatni ulangandan so'ng, triger ikkita barqaror holatdan biriga o'rnatiladi.
Mantiqiy elementlarning tranzistorlari o'tishining qarshiligi mutlaqo bir xil bo'lishi mumkin emasligidan kelib chiqadigan bo'lsak, quvvatni ulagandan keyin triger, qoida tariqasida, xuddi shu holatni oladi.
Aytaylik, quvvat ulangandan so'ng yuqori HL1 yorug’likdiodi yonadi. Siz SB1 tugmachasini xohlagancha bosishingiz mumkin, vaziyat o'zgarmaydi, lekin SB2 tugmachasini bir soniya davomida ulashingiz bilan, triger shu ondayoq holatini teskari tomonga o'zgartiradi. HL1 yorug’likdiodi o'chadi va boshqasi - HL2 yonadi. Shunday qilib, biz trigernini boshqa barqaror holatga o'tkazdik.
Ushbu sxemada hamma narsa shartli ravishda amalga oshiriladi, ammo haqiqiy trigerda, agar "Q" to'g'ridan-to'g'ri chiqishi yuqori satxli bo'lsa, u holda trigger o'rnatiladi (set), agar daraja past bo'lsa, u holda trigger tashlab yuborilgan (reset).
Ko'rib chiqilgan trigerning asosiy kamchiligi shundaki, u asinxrondirdir. Boshqa murakkab triger sxemalari butun zanchir uchun taktli generator tomonidan ishlab chiqilgan takt impulslari bilan sinxronlashtiriladi. Bunga qo'shimcha ravishda, murakkab kirish mantig'i, trigger holatini o'zgartirishni ta'minlovchi signali paydo bo'lgunga qadar triggerni belgilangan holatda saqlashga imkon beradi.
RS-triger sinxron bo'lishi mumkin, ammo buning uchun ikkita mantiqiy element yetarli emas.
Rasmda sinxron RS-triger sxemasi ko'rsatilgan. Bunday trigerni faqat to'rtta 2VA-YO’Q elementlarini o'z ichiga olgan K155LAZ mikrosxemasida yig'ish mumkin. Ushbu sxemada tirgerni bir holatdan ikkinchisiga almashtirish faqat "C" kirishiga sinxronlash impulsi kelgan payt amalga oshirilishi mumkin.
Yuqoridagi sxemada triggerni almashtirish tugmachalar yordamida amalga oshiriladi. Ushbu parametr har qanday uskunani tugmachani boshqarish uchun juda tez-tez va aniq ishlatiladi. Elektronikada "kontaktlarning zanglashi" tushunchasi mavjud, ya'ni tugmachani bosganimizda, impulslarning butun to'plami qurilmaning kirish qismiga kirib boradi, bu esa ishda jiddiy uzilishlarga olib kelishi mumkin. RS trigerdan foydalanish bunga yo'l qo'ymaydi.
O'zlarining soddaligi va arzonligi tufayli RS trigerlari indikatorli sxemalarida keng qo'llaniladi. Ko'pincha, ishonchliligini oshirish va tasodifiy ishlash ehtimolini yo'qotish uchun RS-triger ikki bosqichli sxema bo'yicha yig'iladi. Quyida ushbu sxema keltirilgan.
Bu yerda siz ikkita bir xil sinxron RS trigerlarini ko'rishingiz mumkin, faqat ikkinchi triger uchun sinxronizatsiya impulslari teskari yo'naltirilgan. Paketdagi birinchi triger M (master) - usta, ikkinchi triger esa S (slave) - qul deb nomlanadi.
Keling, "C" kirishida yuqori potentsialni tan olamiz. M-triger ma'lumotni qabul qiladi, ammo S-trigerning sinxronizatsiya kiritishidagi past potentsial ma'lumotni qabul qilishni bloklaydi. Potensial teskari tomonga o'zgarganidan so'ng, M-trigerdan ma'lumot S-trigerga yoziladi, ammo M-trigerga ma'lumotni qabul qilish bloklanadi.
Bunday ikki bosqichli tizim odatdagi RS-triggerga qaraganda ancha ishonchli.
Do'stlaringiz bilan baham: |
