Маoлумотнома

6.2. Табиатнинг соғломлаштирувчи кучлари ва гигиеник омиллар

Ъаво, қуёш нури, сув жисмоний тарбия жараёнида табиатнинг соғломлаштирувчи кучлари тарзида жисмоний тарбиянинг воситаси сифатида фойдаланилади.ҳаётий шароит, муъит инсонни турли шароитда моддий неoмат яратиш, яшашга мажбур қилади. Бунга кўникиш, унга тайёр бўлиш муъим аъамиятга эга. Шунинг учун табиатнинг инoоми –ҳаво, сув, қуёш нури инсон иш қобилиятини ошириш, саломатлигини мустаъкамлашнинг асосий воситасидир.

Жисмоний тарбия жараёни очиқ хавода, қуёш нури остида, сув ва бошқалардан фойдаланиб жисмоий машқлар бажариш самара беради. Чўмилиш, офтобда тобланиш,ҳавонинг иссиқ-совуғи жисмоний машқлар билан инсон организмига турлича таoсир кўрсатади. Машғулотлар давомида бу воситалардан тизимли фойдаланишнинг муъим аъамият касб этади.
Ишни шундай ташкиллаш лозимки, жонажон Республика-мизнинг географик, иқлимий ва экологикҳолатиниҳисобга олиб барча вилоят ваҳудудларда табиатнинг соғломлаштирувчи кучларидан фойдаланишнинг илмий асосланган тизимини ишлаб чиқиш муаммосиҳал қилиниши лозим. Масалан, қуёш нуридан фойдаланишда соат 10.00 дан 12.00 гача алоъида, 16.00-17.30 гача ёши, жинси ва бошқа индивидуал хусусиятлариниҳисобга олинмасдан тобланса унинг таoсири турлича бўлади. Жисмоний машқларнинг меoёри, юкламанинг умумий миқдори, машқнинг интенсивлигини эoтибордан четда қолдириш табиат-ни соғломлаштирувчи кучларидан фойдаланишда салбий нати-жаларга олиб келишни унутмаслигимиз лозим.
Шуғулланувчиларга қуёш ваннаси, сувда чиниқишнинг назарий билимлари ва улардан тизимли фойдаланиш,ҳавонинг ўзгариши организмнинг иссиқ-совуққа, кескин ўзгаришларга тез мослашшиши индивиднинг ёшлигидан йўлга қўйишни самараси катта.ҳар томонлама чиниқтириш табиат омилларини турли жисмоний машқларни бажариш билан қўшиб олиб борилиши ташқи муъитнинг салбий таoсирларига организмнинг қаршилик кўрсата олиш қобилиятини янада оширади.
Жисмоний тарбия жараёнида эришилган чиниқишнинг самараси “кўчувчан” бўлади, яoни у инсоннинг бошқа фаолияти (асосан, меънат,ҳарбий хизмат)да намоён бўлади ва жисмоний тарбиянингҳаётий-амалийлигини оширади. Қолаверса, руъий-иродавийҳислатлариниҳам кучайтиради. Айниқса, чайқалиш, тебраниш, меoёрсиз нагрузкага чидаш, вазнсизликҳолатига тез мослашишдек вазифалар осонҳал бўлади.