Маoлумотнома

9-БОБ. ТАЪЛИМНИНГ ЖАРАЁНИНИНГ ТУЗИЛИШИ 
Ҳар қандай ҳаракат фоалияти хақида таълим бериш маълум вақтни 
талаб қилади. Таълимнинг ҳар бир этапи ўзининг хусусий ва айрим етакчи 
тушунчалари билан таърифланади. Фақат вазифалар кетма-кет бўлсагина 
ўқитувчи таълим усулиятини тўғри йўлга қўйиши, шу қаторда таълим 
принципларини, тайёрлов ва йўлланма берувчи машқлардан фойдаланиши, 
усуллар ва усулиятларни мақсадга мувофиқ қўллай олиши мумкин. Таълим 
жараёнининг тузилиши–хусусий вазифалар, принциплар, воситалар ва 
усулиятларнинг ўқитиш этапларидаги ўзаро нисбати турғун алоқалари 
орқали вужудга келади. Ҳаракат фаолиятини ўргатиш жараёнида жисмоний 
тарбия таълимининг тузилишида деб қаралади. Таълим жараёнининг барча 
элементлари (хусусий вазифалар, йўлланма берувчи ва тайёрлов машқлари, 
усулиятлар ва бошқалар) ҳаракат фаолиятини ўргатишнинг якуний вазифаси 
билан боғлиқ. Агарда якуний вазифа ҳаракат малакаси ёки олий тартибдаги 
ҳаракат малакасини шакллантириш деб қўйилса, унда таълимнинг тузилиши 
ҳаракат фаолиятини таништириш, ўзлаштириш, мустаҳкамлаш деган 
шартли равишдаги учта этапларга ажратилади. 
Таълимнинг уч этапга ажратилиши педагоглар амалиётида кўпроқ 
қўлланиб, ҳаракат фаолиятини нисбатан такомиллашган даражада эгаллашга 
имкон яратади. Лекин умумий жисмоний тайёргарликга оид айрим педагогик 
вазифаларини ҳал қилишда ҳаракат фаолиятини кўникмага айлантириш 
мақсад қилиб қўйилмайди ва таълим жараёнининг биринчи ва иккинчи 
этапларидан фойдаланилади холос. 
Айрим ҳолларда таълимнинг этапларини ҳаракат малакаси фазалари 
билан алмаштириб қўйилишига дуч келамиз. Фаза –ҳаракат малакаси 
шаклланишининг (вужудга келишининг) шартли равишдаги биологик 
қонуниятларини ифодалайди. Этаплар педагогик жараёнининг шартли 
белгилари бўлиб жараёндаги педагогик ва биологик қонуниятларини акс 
эттиради ва унга таянади. Таълимнинг ҳар бир этапининг узунлиги,