Мақола ва тезислар номи

Тадқиқот мақсади.
ОИВ билан касалланган беморларда герпес инфекцияси курсининг 
клиник хусусиятларини ўрганиш. 

---

104 
Тадқиқот материаллари.
Биз ОИВ инфекциясига чалинган 50 нафар беморда герпетик 
инфекциясининг ўрганиш таҳлилини ўтказдик. Тадқиқот гуруҳи 18 ёшдан 40 ёшгача бўлган 
касалликнинг турли босқичларида ОИВ билан касалланган беморлардан иборат бўлган. I 
босқич - 12, II - 19, III - 16, IV - 3 бемор. ОИВ инфекциясининг диагностикаси ферментларга 
боғлиқ иммуносорбент таҳлил орқали ОИВга қарши антикорларни (AТ) икки марта аниқлаш 
билан тасдиқланган эпидемиологик, клиник ва лаборатор текширувлар маълумотлари асосида 
ўрнатилди. Герпес инфекциясининг диагностикаси патогеннинг политропик хусусиятини ва 
касалликнинг терминал босқичида шикастланишларнинг умумий хусусиятини ҳисобга олган 
ҳолда органлар ва тизимларда аниқланган ўзгаришлар асосида аниқланди. Занжири полимераза 
реакцияси (ЗПР) натижаларига кўра, герпес инфекциясининг этиологик декодланиши 
аниқланди.
Тадқиқот натижалари.
Барча ҳолатларда тадқиқотга сурункали герпетик инфекциянинг 
турли шакллари ташхис қўйилган бўлиб, уларнинг фаоллашуви 38%, такрорий курс эса - 62% 
ҳолларда содир бўлди. Шундай қилиб, ОГВ-1 I (21) ва II (26) да бурун ва лаб герпеслари (15 
касал), унинг биринчи клиник кўринишлари (5 бемор), шунингдек гингивостоматит (5 бемор) 
ва фаринготонзиллит (2 бемор) да келтириб чиқарди. Кўрсатилган босқичларда герпес 
инфекцияси ташхиси қўйилган беморлар сони мос равишда 87,4% ва 70,2% ни ташкил этди. 
Терининг ва шиллиқ пардаларнинг шикастланишлари билан ОИВ билан боғлиқ бўлган 
герпес инфекцияси весикуляр тошмаларнинг кўпроқ ва кенг тарқалган элементлари билан 
характерланади, шунингдек, унинг секинроқ регрессияси, 1 ойдан кўпроқ давом этган (6 - 8 
ҳафтагача). ОИВ инфекциясининг II босқичидаги беморларнинг 30,7% ГИ нинг эрозив-ярали 
шакли кузатилди - ошқозон ярасига айланиш билан чуқур эрозия, улар аста-секин даволанади. 
Шуни таъкидлаш керакки, сероз таркибга эга бўлган гуруҳланган пуфакчалар шаклидаги 
терининг герпетик тошмалар одатий локализация жойларида - лабда, бурун қанотларида қайд 
этилган. ОИВ инфекциясининг II босқичидаги беморларда улар пешона, ёноқ ва қулоқларга 
тарқалади. Оғиз шиллиқ қаватининг шикастланишида доимий ва қаттиқ оғриқ, гиперемия, 
гиперсаливация, ярали гингивит билан кечган. 
ОИВ билан касалланган беморларда лабиал герпеснинг қайталаниши ОИВ билан 
касалланмаган беморларга нисбатан клиник кўринишларнинг юқори частотаси ва оғирлиги 
билан ажралиб турарди. ОИВ билан касалланган беморларда лабдаги герпеснинг бир ойда 13 
беморда қайд этилган, ҳар 3 ойда улар 10 беморда ривожланиб, ўзларини гуруҳ (6 бемор) ва 
ёноқларга ва паротис сохага тарқаладиган кўп (4 бемор) пуфакчалар сифатида намоён этган. 
ОИВ инфекциясини юқтирмаганларда бир ой мобайнида бўлмаган, ҳар 3 ойда улар 2 беморда, 
ҳар 6 ойда эса 4 йилда ривожланган. Шу билан бирга, тошма элементлари битта бўлиб, 
лабларидан ташқарига чиқмаган. 
Гингивостоматитнинг қайталаниши паст даражадаги иситма, ўртача интоксикация, оғиз 
шиллиқ қаватининг шишиши ва гиперемияси билан кўп марта чуқур эрозия билан кечди, ОИВ 
инфекциясиз беморларда улар беморнинг умумий аҳволини бузмасдан, енгилроқ шаклда давом 
этди. 
ОИВ билан касалланган беморларда генитал герпеснинг қайталаниши ОИВ билан 
касалланмаган беморларга қараганда клиник кўринишларнинг юқори частотаси ва оғирлиги 
билан тавсифланади. ОИВ билан касалланганлар орасида генитал герпеснинг ойлик 
такрорланишлари 4-та беморда кузатилган, ҳар 3 ойда улар 2 беморда ривожланиб, гуруҳ 
пуфакчалар 1 беморда ва кўп пуфакчалар 2 беморда намоён бўлган.
Шундай қилиб, ОИВ билан боғлиқ герпес инфекциясининг диагностикаси сезиларли 
қийинчиликлар билан бирга келади. Беморларни даволаш тактикаси учун муҳим аҳамиятга эга 
бўлган инфекциянинг фаол шаклларини ўз вақтида аниқлашга имкон берадиган ЗПР 
натижалари тўгри маълумотлидир. Серологик текширувлар билан бир вақтда ЗПР ёрдамида 
герпес вирус 1/2 ДНК аниқланди. Тери ва шиллиқ пардалар герпеслари атипик тери 
шикастланишлари бўлган беморларнинг 15% да орофаренкс ва оғиз бўшлиғи шиллиқ қавати 
шикастланган беморларнинг 10% ЗПР билан тасдиқланган. Везикула кўринишидаги тери 
тошмаларига хос бўлган 75% ҳолларда ташхис шубҳа туғдирмади. Генитал герпес билан 

---

105 
оғриган беморлар кўпинча қин ва цервикал каналдаги ажралмалар текширганда ижобий ЗПР 
натижаларини олишган (навбати билан 56,3 ва 43,7%), камроқ - ректум ва сийдик чиқариш 
каналидан (12,5 ва 9,38%) олинган. 
Вирусни тасдиқловчи ва герпес вирус репликациясининг тизимли даражадаги 
далилларини тасдиқловчи қонни ўрганишда ЗПРнинг ижобий натижалари умумий герпес 
инфекциясига чалинган беморларнинг 62,5% олинган. 
Хулоса:
ГИ курси ОИВ инфекциясининг босқичига боғлиқ. Касалликнинг I ва II 
босқичларида беморларга терининг шикастланиши, орофаренкнинг шиллиқ қавати, жинсий 
аъзолар билан фақат герпетик инфекциясининг локализацияланган шакллари ташхис қўйилган 
бўлиб, улар такрорий йўналиш, тошма элементларининг тарқалиш тенденцияси билан ажралиб 
туради. ОИВ инфекциясининг III босқичида беморларда герпес инфекциясининг клиникаси 
полиморфик бўлиб, ОИВ инфекциясиз герпес инфекцияси бўлган беморларда кузатилмайдиган 
ички органларнинг зарарланишида ўзини намоён қилади. Иммунитет танқислиги шароитида 
герпес инфекциясининг ОИВ этиологияси тизимли бўлиб қолади.