Manuel de français Ikkinchi chet tili

Olmosh (le pronom) 
Olmosh mustaqil ma’noli so`zlar – ot, sifat, son, ravish kabi shaxs, predmet, 
belgi yoki miqdor bildirmay, ular o`rnida almashinib qo`llanuvchi, ularga ishora 
qiluvchi, ularning o`rinbosari hisoblanuvchi so`z turkumidir. Olmoshlar ot o`rnida 
ba’zan esa butun bir gap o`rnida keladi. Masalan, Tu m’as dit cette nouvelle – sen 
menga bu yangilikni aytting. Bu gapda tu olmoshi tinglovchini – so`zlavchi murojaat 
qilayotgan suhbatdoshni ko`rsatadi. Ton frère est entré à l’université de Tachkent. Je 
le sais. 
Olmoshlar konkret ma’no bilan umum-mavhum (abstrakt) ma’noning 
almashinib qo’llanishini xarakterlovchi so`zlardir. Demak, olmoshlar predmet, shaxs, 
belgi yoki miqdorni u yoki bu munosabatga kirishgan holda ifodalaydi. Olmoshning 
konkret ma’nosi konkret, situatsiya, nutq jarayonida ishtirok etuvchilarning 
munosabatiga qarab aniqlik kasb etadi. 
Ko`pgina olmoshlarning mustaqil so`z turkumlari orasida ekvivalenti-prototini 
bo`ladi, ba’zi olmoshlarning prototipi yo’q. masalan, qui, quel, moi, toi kabi 
olmoshlarni biror ot yoki sifat bilan almashtirib bo`lmaydi. 
Fransuz tilida olmoshlar o`zlarining anglatgan ma’nolariga ko`ra quyidagi 
turlarga bo`linadi:
1.
Kishilik olmoshlari (pronoms personnels) 
2.
O`zlik olmoshlari (pronoms réfléchis) 
3.
Ko`rsatish olmoshlari (pronoms démonstratifs) 
4.
Egalik olmoshlari (pronoms possessifs) 
5.
Noaqniq olmoshlari (pronoms indéfini) 
6.
So`roq olmoshlari (pronoms interrogatifs) 
7.
Nisbiy olmoshlar (pronoms relatifs) 
«Y» va «en» ravishli olmoshlari
 (Les pronoms adverbiaux «Y» et «en») 
«
Y
» va «
en
»olmoshlari bajargan funksiyalariga ko`ra, ravishlik va 
olmoshlik xususiyatlariga ega. Ravish bo’lib qo`llanganda «
y
» olmoshi – u yerda, - u 
yerga deb, «en» olmoshi esa – u yerdan deb tarjima qilinadi. Masalan, nous allons à 
l’école. Y allez-vous? Mes amis sont à l’institut. Chokir y est aussi. Mon pére est 
à Boukhara. Il en reviendra dans une semaine.

---

~ 89 ~ 
«
Y
» va «
en
» so`zlari ravishli olmoshlar deb nomlangan. «Y» olmoshi «a» 
predlogi bilan kelgan ot oldida qo`llanadi. Masalan, Pense-t-elle à ses examens ? Oui, 
elle y pense. Ton ami consent-il à ta proposition ? Oui, il y consent. «Y» olmoshi 
faqat predmetni ifodolovchi, ot o`rnida qo`llanadi. Shaxsni ifodalovchi ot o`rnida esa 
mustaqil kishilik olmoshlari qo`llanadi. Masalan, Pense-t-il à ses parents ? Oui il 
pense à eux. A-t-il dédié cet articl à son camarade ? Oui, il a dédié cet article à lui. 
Ba’zan «y» olmoshi butun bir gap o`rnida ishlatilishi ham mumkin. Bu 
holda «y» olmoshi «a cela» so`ziga mos keladi. Masalan, Il faut répéter tout avant 
l’examen. Nous y avons déjà pensé. (j’ai pensé à cela ma’nosida). 
«A» predlogini talab qiladigan fe’llarni esda tuting : 
consacrer à qch. 
- ... biror narsaga bag`ishlamoq 
consentir à ...
- ko`nmoq 
penser à ... 
- ... to`g`risida o`ylamoq 
réfléchir à ...
- ... haqida o`ylamoq 
répondre à ...
- javob bermoq 
songer à ...
- o`ylamoq, o`yga botmoq 
s’intéresser à ... 
- qiziqmoq, havas qilmoq 
s’habituer à ...
- odatlanmoq 
prendre part à ... 
- qatnashmoq, ishtirok etmoq 
se préparer à ... 
- tayyorlanmoq, hozirlik ko`rmoq.