Mantiq funksiyalari va ularning berilishi

Mantiq funksiyalari va ularning berilishi

Konyuksiya va dizyunksiya hodisalarini har qanday tilning fonetik, leksik, morfologik, sintaktik kabi sathlarida izohlash mumkin.

• Konyuksiya va dizyunksiya hodisalarini har qanday tilning fonetik, leksik, morfologik, sintaktik kabi sathlarida izohlash mumkin.
• Masalan, fonema tushunchasining unli va undosh tarkibidagi muqobillari dizyunksiya amaliga daxldor bo’lsa, (a yoki b, g yoki u), unlilarning (i va e, u va o, o’ va a), undoshlarning (v, g, d, j, z, k,…) o’zaro munosabati konyuksiya amalining tildagi ifodasi sanaladi.

FORMULALAR. TENG KUCHLI FORMULALAR

FORMULALAR. TENG KUCHLI FORMULALAR

• Mulohazalarning mantiqiy (logik) amallari yordami bilan ma’lum tartibda birlashtirib hosil qilingan murakkab mulohazalar formulalar deyiladi.
• Formula tushunchasining matematik ta’rifi quyidagilar bilan belgilanadi:
• 1. Har qanday x1, x2, x3….=xn mulohazalarining har biri formuladir.
• 2. Agar A va Y mulohazalardan biri formula bo’lsa, u holda AY, AY, AV, AV, ham formula.
• 3. Birinchi va ikkinchi bandda ko’rsatilgandan tashqari boshqa hech qanday ifoda formula bo’la olmaydi.

Formulalar orasida tengkuchli formula va tengkuchli bo’lmagan formulalar bir-birida farqlanadi. A va V formulalar berilgan bo’lsa, elementar mulohazalarning har bir qiymat satri uchun A va V formulalarning tengkuchli formulalar deyiladi.

• Formulalar orasida tengkuchli formula va tengkuchli bo’lmagan formulalar bir-birida farqlanadi. A va V formulalar berilgan bo’lsa, elementar mulohazalarning har bir qiymat satri uchun A va V formulalarning tengkuchli formulalar deyiladi.

Qatorning kamida bitta qiymatlar satri uchun A va V formulalarning mos qiymatlari bir xil bo’lmasa tengkuchli bo’lmagan formulalar deyiladi. (AV deb belgilanadi). Formulalarning normal shakllari degan tushuncha mantiq algebrasida alohida o’rin tutadi. CHunki tengkuchli almashtirishlar bajarib, mulohazalar algebrasining formulalarini har xil ko’rinishda o’zish mumkin:

• Qatorning kamida bitta qiymatlar satri uchun A va V formulalarning mos qiymatlari bir xil bo’lmasa tengkuchli bo’lmagan formulalar deyiladi. (AV deb belgilanadi). Formulalarning normal shakllari degan tushuncha mantiq algebrasida alohida o’rin tutadi. CHunki tengkuchli almashtirishlar bajarib, mulohazalar algebrasining formulalarini har xil ko’rinishda o’zish mumkin:

Agar A yolg’on bo’lsa, u holda BC dir - bu formulani boshqacha yozamiz. A yoki BC dir, ABC A yoki B, B yoki C dir: (AB) (BC).

• Agar A yolg’on bo’lsa, u holda BC dir - bu formulani boshqacha yozamiz. A yoki BC dir, ABC A yoki B, B yoki C dir: (AB) (BC).

Elementar dizyunksiyaning konyuksiyasi formulaning konyuktiv normal shakli (KNSH) deyiladi, elementar konyuksiyaning dizyunksiyasi esa formulalarning dizyunktiv normal shakli (DNSH) deb yuritiladi

• Elementar dizyunksiyaning konyuksiyasi formulaning konyuktiv normal shakli (KNSH) deyiladi, elementar konyuksiyaning dizyunksiyasi esa formulalarning dizyunktiv normal shakli (DNSH) deb yuritiladi

Mulohazalar algebrasida elementar formulalarning super pozisiyasi ham formulalar sanaladi ya’ni (x yolg’on), asosiy elementar funksiyalarning super pozitsiyalari deb yuritiladi.

• Mulohazalar algebrasida elementar formulalarning super pozisiyasi ham formulalar sanaladi ya’ni (x yolg’on), asosiy elementar funksiyalarning super pozitsiyalari deb yuritiladi.

1. ega, (e)-ega

1. ega, (e)-ega

2. kes, (k)-kesim

3. to’ld, (t)-to’ldiruvchi

4. aniq, (a)-aniqlovchi

5. hol, (h)-hol

6. Gram.f.-(ko’makchi, modal fe’llar va fe’l-bog’lama). Q+gram.f.+k

Ingliz tilidagi gaplar konstruktsiyasining sxemalari

7. k-grammatik fe’lsiz kesim

7. k-grammatik fe’lsiz kesim

8. m-to’ldiruvchining yo’q bo’lishi

9. h-holning yo’q bo’lishi

10. e’-aniqlovchili ega

11. k’-aniqlovchili kesim

12. m’-aniqlovchili to’ldiruvchi

13. h’-aniqlovchili hol

14. b- q -bog’lanmagan qo’shma gap

15. s-maxsus so’roq so’zlar

16. AI-B-agar A gap bo’lsa, u holda B ham gap.

Ingliz tilidagi gaplarning asosiy konstruktsiyalari ro’yxatini keltiramiz:

1. Ega+kes+to’ld.+hol (kengaytirilgan darak gap) Students bought books yesterday.

2. Ega+kesim (kengaytirilmagan gap) It is good.

3. Ega+gram.f.+hol +k+to’ld.+hol(inkor gap) Students did buy books yesterday.

4. Aniq+ega+kes+to’ld+aniq+hol (aniqlovchili gap) The blue car stopped at the big gote.

5. Gram.f+ega+k’+to’ld+hol (umumiy so’roq gap) Has he been working since morning?

6. So’roq so’z+gram.f.+ega+k+to’ld+hol (maxsus so’roq gap) Why are you sitting here?