Мантиқ илми ва тил Режа



Download 32,12 Kb.
bet3/4
Sana23.02.2022
Hajmi32,12 Kb.
#172825
1   2   3   4
Bog'liq
manti ilmi va til

Мулохазалар мантиғи хукмларининг ички тузилишини ўрганишдан четлашиб, уларнинг ўзаро мантиқий алоқасини хисобга олган холда мухокама қилиш жараёнини тахлил қиладиган формаллашган мантиқий системадир. Мулохазалар мантиғи тили алифбоси, ифодалар таърифларини ва уларнинг талқин қилинишини ўз ичига олади. Хусусан, бу тил алифбоси қуйидагилардан ташкил топган:
1. р, q, r - пропозициоал ўзгарувчилар, яъни хукмлар учун символлар.
2.  - конъюнкция белгиси; у ўзбек тилидаги «ва», «хам», «хамда» каби боғловчиларга тўғри келади. Масалан, «Маъруза тугади (р) ва унинг мухокамаси бошланди (q)», деган хукмни pq шаклида ифода қилиш мумкин.
3.  - дизюнкция белгиси; у ўзбек тилида «ё», «ёки», «ёхуд» каби сўзларга тўғри келади. Масалан «Электр токи ё ўзгарувчан (р), ё ўзгармас бўлади (q)», деган хукм pvq шаклида ёзилади.
4.  - импликация белгиси; унга ўзбек тилида «Агар... бўлса, - ... бўлади», деган ифода тўғри келади. Масалан, «Агар талаба мустақил ишласа (р), ўқув материалларини яхши ўзлаштиради (q)» деган хукм p q шаклида ёзилади.
5. Эквивалентлик белгиси; унга ўзбек тилида «Фақат ва фақат шундаки...» деган ибора тўғри келади. Масалан, «Фақат жуфт сонларгина (р) 2 га қолдиқсиз бўлинади (q)», деган хукм рq тарзида ёзилади.
6.  — инкор қилиш белгиси. Масалан «Ахмедов Анвар талабадир». (р) деган хукм инкор қилинганда «Ахмедов Анвар талаба эмас» р хукмига айланади, яъни р ўзининг инкори бўлган р га ўзгаради.
Предикатлар мантиғи – мухокама жараёнини хукмларнинг ички тузилишини хисобга олган холда ўрганувчи формаллашган мантиқий системадир. Предикатлар мантиғи алифбоси мулохазалар мантиғи алифбосига янги символлар қўшиш орқали хосил қилинади.1 Улар қуйидагилар:
1. а, в, с,..., - предмет номларини ифодаловчи символлар, улар константалар деб аталади.
2. х, у, z..., - предметларнинг умумий номларини билдирувчи символлар.
3. Р1, Q1, R1... , Pn, Qn, Rnпредикаторлар учун символлар; бунда 1-бир ўринли предикаторни, 2-икки ўринли предикаторни, n-n ўринли предикаторларни билдиради.
4. хукмнинг миқдорини билдирувчи символлар:  - умумийлик квантори; унга ўзбек тилида «барча», «хар бир», «хеч бир» каби сўзлар тўғри келади. Масалан, «хеч бир ота-она ўз фарзандига ёмонлик тиламайди» деган хукм (x)P(x) кўринишида ёзилади.
 - мавжудлик квантори; унга ўзбек тилида «баъзи», «айрим» каби сўзлар тўғри келади. Масалан, «Баъзи кишилар якка тартибда ишлайди» деган хукм (x)P(x) кўринишида ёзилади.
Мулохазалар мантиғи ва предикатлар мантиғи натурал хулоса чиқариш системаси (ёки аксиоматик) система сифатида қурилиши мумкин.

Download 32,12 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish