Манба: Ислом энциклопедияси. «Ўзбекистон миллий энциклопедияси» Давлат илмий нашриёти, 004. – б

Валий (арабча: الولي ‎) — Аллоҳ субханаҳу ва таолонинг 99 исм сифатларидан бири бўлиб ёрдам берувчи; валий бандаларини яхши кўрувчи; бутун оламдаги махлуқотларининг ишларини бошқариб, таваллий қилиб турувчи Зот маъносини ифодалайди. Луғатда эса бирор нарсага жуда яқин бўлмоқ, биров билан ёнма-ён бўлмоқ ҳамда “бировнинг ишини зиммасига олмоқ, мамлакатни бошқармоқ, ёрдам бермоқ, севмоқ” маъноларини ифодалйди. Қуръони каримнинг йигирмадан ортиқ оятларида Аллоҳга нисбат берилиб, у мўминларнинг дўсти ва ҳимоячиси эканлигини, баъзиларида эса пайғамбарлар ва мўминлар Аллоҳни ўзларига валий тутишларини баён қилиб келган. Ушбу оятларнинг баъзиларида валий сўзи “носир” (ёрдамчи) ва “шафеъ, воқеъ” (ҳимоячи) сифатлари билан ёнма-ён келган.

Ал-Ваҳҳоб Аллоҳ субханаҳу ва таолонинг 99 исм сифатларидан бири бўлиб, бандаларига эваз ёки бирон ғаразни ният қилмаган ҳолида кўплаб неъмат ва инъомларни доимий суратда ато этувчи.

Ал-Воҳид — Аллоҳ субханаҳу ва таолонинг 99 исм сифатларидан бири бўлиб, ягона, битта, ёлғиз, шериги бўлмаган Зот. Аллоҳ таолонинг азалда ҳам шериги бўлмаган, бундан кейин ҳам Унинг шериги бўлмайди, У Зот ўз сифати ва зотида, илоҳликда ва ибодатга муносибликда Яккаю Ягонадир.

Ал-Ғаффор – Аллоҳ субханаҳу ва таолонинг 99 исм сифатларидан бири бўлиб, ҳақиқий тавба ва истиғфор қилувчи бандаларининг хато, камчилик ва гуноҳларини доимий суратда Ўз фазли ила кечириб юборувчи, уларнинг нуқсонларни беркитувчи Зот маъносини ифодалайди. Ушбу исм Қуръони каримда уч кўринишда келган.
1. Ал‑Ғофир.
«У гуноҳни мағфират қилгувчи, тавбани қабул этгувчи, иқоби шиддатли ва фазлу карам соҳиби бўлган Зотдир. Ундан ўзга ибодатга сазовор Зот йўқ. Қайтиш Унинг Ўзигагинадир» (Ғофир сураси, 3‑оят).
2. Ал‑Ғофур.
«Ва Роббинг сермағфират, раҳм-шафқат соҳиби бўлган Зотдир. Агар уларни қилган қилмишлари учун (уқубатга) олса, азобларини тезлаштирган бўлар эди. Лекин уларга ваъда қилинган вақт бор. У келганда эса ундан ўзга паноҳгоҳ топмаслар» (Каҳф сураси, 58‑оят).
3. Ал‑Ғаффор.
«Албатта, Мен тавба қилган, иймон келтириб, яхши амал қилган, сўнгра тўғри юрганларни кўплаб мағфират қилгувчиман» (Тоҳа сураси, 82‑оят).